Σύγχρονες Διδακτικές Προσεγγίσεις Ι: Αξιοποίηση βασικών θεωρητικών εννοιών στην εκπαιδευτική πράξη

Οι γνωστικές και κοινωνιογνωστικές θεωρίες μάθησης.

Piaget, Vygotsky, Bruner: Η αξιοποίηση των θεωριών τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Έννοιες της σύγχρονης διδακτικής και η αξιοποίησή  τους στην «ανάγνωση» και στη διαμόρφωση περιβαλλόντων μάθησης για τις μικρές ηλικίες: αξιοποίηση της προϋπάρχουσας γνώσης και των αρχικών ιδεών των παιδιών, μεταβίβαση της μάθησης, κοινωνιογνωστική σύγκρουση, στρατηγικές μάθησης, μεταγνώση, λάθος και αξιοποίησή του, ρόλος της γλώσσας στις διαδικασίες μάθησης, αλληλεπίδραση και μάθηση, διαμεσολάβηση και μάθηση.

Η κλινική-κριτική συνέντευξη.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε επίπεδο:

α) γνώσεων

• να γνωρίζει τις βασικές έννοιες των θεωριών των Piaget, Vygotsky και Bruner και τη σχέση τους με την εκπαιδευτική διαδικασία.
• να γνωρίζει τις βασικές έννοιες που συγκροτούν το υπόβαθρο των σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων (προϋπάρχουσα γνώση, αρχικές ιδέες, μεταβίβαση τις μάθησης, κοινωνιογνωστική σύγκρουση, στρατηγικές μάθησης, μεταγνώση, λάθος και αξιοποίησή του, αλληλεπίδραση, διαμεσολάβηση και μάθηση).
• να γνωρίζει τα χαρακτηριστικά της κλινικής-κριτικής συνέντευξης.

β) δεξιοτήτων 

• να εντοπίζει τις παραπάνω έννοιες σε εκπαιδευτικές καταστάσεις (δραστηριότητες/ εκπαιδευτικές παρεμβάσεις/ εκπαιδευτικά προγράμματα) και να τις αξιοποιεί για την κριτική ανάλυσή τους.
• να συνειδητοποιεί την πολυπλοκότητα της σκέψης του παιδιού και να βρίσκει ενδιαφέρον στην ανάλυσή της με βάση τις βασικές έννοιες των γνωστικών και κοινωνιογνωστικών θεωριών μάθησης
• να συνειδητοποιεί τη σημασία που έχει για τον εκπαιδευτικό η δυνατότητά του να αναλύει συστηματικά τις διαδικασίες μάθησης και διδασκαλίας.

γ) ικανοτήτων

• να μελετά με τρόπο κριτικό άρθρα που παρουσιάζουν εκπαιδευτικές παρεμβάσεις ή έρευνες αξιοποιώντας τις βασικές θεωρητικές έννοιες των σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων
• να οργανώνει και να διεξάγει μικρές κλινικές-κριτικές συνεντεύξεις για να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά συγκροτούν διαφορετικές έννοιες.
• να αντιλαμβάνεται τον ρόλο του εκπαιδευτικού-ερευνητή και να επιστρέφει σε αυτόν αναστοχαστικά με εστίαση στις διαδικασίες μάθησης.
• να συγγράφει μικρές ερευνητικές εργασίες.

1. Siegler R.S. (2002) , Πώς σκέφτονται τα παιδιά, Αθήνα: Gutenberg.

2. Foulin J.-N., Mouchon S. (2002), Eκπαιδευτική Ψυχολογία, Αθήνα: Μεταίχμιο.

• Διαλέξεις.
• Διαδραστική διδασκαλία- Επεξεργασία παραδειγμάτων και μικρών κειμένων σε ομάδες.
• Συγγραφή εργασιών με εποπτεία.
• Οργάνωση, υλοποίηση και ανάλυση μικρής έρευνας πεδίου με εποπτεία.

Υποψήφιοι και εν ενεργεία φοιτητές/φοιτήτριες, και απόφοιτοι τμημάτων εκπαίδευσης, εν ενεργεία εκπαιδευτικοί.

Γενικές προαπαιτούμενες γνώσεις: Βασικές αρχές θεωριών μάθησης.

Συγγράμματα που προσφέρονται μέσω του συστήματος ΕΥΔΟΞΟΣ

1. Siegler R.S. (2002) , Πώς σκέφτονται τα παιδιά, Αθήνα: Gutenberg
2. Foulin J.-N., Mouchon S. (2002), Eκπαιδευτική Ψυχολογία, Αθήνα: Μεταίχμιο

Άλλα βιβλία (Textbooks)

• ΒΑΡΝΑΒΑ- ΣΚΟΥΡΑ,  Τζ. (1994). Θέματα γνωστικής ανάπτυξης, μάθησης και αξιολόγησης, Αθήνα: Παπαζήσης.
• BIGGE, M. (1990).  Θεωρίες Μάθησης για Εκπαιδευτικούς, Αθήνα: Πατάκης .
• ΒΟΣΝΙΑΔΟΥ, Στ. (1998). Γνωσιακή Ψυχολογία, Αθήνα: Gutenberg .
• BRUNER, J. (1997). Πράξεις νοήματος, Αθήνα:  Ελληνικά Γράμματα.
• CAONAC’H, D. & GOLDER C. (2003). Εγχειρίδιο Ψυχολογίας για την Εκπαίδευση, Τόμος Α και Τόμος Β., Aθήνα: Πατάκης.
• DOISE,  W. &  MUGNY G. (1989).  Η κοινωνική ανάπτυξη της νοημοσύνης, Αθήνα: Πατάκης.
• MERCER, N. (2000). Η συγκρότηση της γνώσης. Γλωσσική αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων,  Αθήνα: Μεταίχμιο.
• ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Κ. (2009).  Η Ζώνη Εγγύτερης Ανάπτυξης στη Θεωρία του L.S. Vygotsky, Αθήνα: Gutenberg.
• ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ, Μ & ΤΕΡΖΗ, Μ. (2013). Η διαδικασία της ανίχνευσης των αρχικών ιδεών των παιδιών ως παιδαγωγική πρακτική και ως εργαλείο για το σχεδιασμό εκπαιδευτικών προγραμμάτων επεξεργασίας φυσικών φαινομένων στην τάξη του Νηπιαγωγείου. Στο Α. Δημητρίου (Επιμ.) Έννοιες για τη φύση και το περιβάλλον στην προσχολική ηλικία. Ερευνητικά δεδομένα, μεθοδολογικές προσεγγίσεις και εκπαιδευτικές εφαρμογές. (σελ. 41-52). Αθήνα: Επίκεντρο.
• ΡΑΒΑΝΗΣ, Κ. (1999). Οι φυσικές επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση. Διδακτική και γνωστική  προσέγγιση, Αθήνα: Τυπωθήτω. 
• ΡAΠΤΗ,  Μ. (2002). Τα λάθη των μαθητών και ο ρόλος τους στη διαδικασία μάθησης, Αθήνα: Gutenberg.
• VYGOTSKY L.S. (1997). Νους στην κοινωνία, Αθήνα: Gutenberg.
• XΡΙΣΤΟΦΙΔΗ- ΕΝΡΙΚΕΣ, Α. (1997). Ο Piαget και το σχολείο, Αθήνα: Εκκρεμές.

Εκπαιδευτικό υλικό στο Διαδίκτυο
Άρθρα με ανοικτή πρόσβαση

1. De Vries, R. Vygotsky, Piaget, and Education: A Reciprocal Assimilation of Theories and Educational Practices, Regents’ Center for Early Developmental Education, University of Northern Iowa στο http://www.uni.edu/coe/regentsctr/Publications/Vygotsky%20Piaget%20and%20Edu.pdf

Δείτε επίσης:

1. www.kleidiakaiantikleidia.net (Επιστημονική  της σειράς: Αλεξάνδρα Ανδρούσου)
2.  Papandreou, M. & Τerzi, Μ. (2011) Exploring children’s ideas about natural phenomena in kindergarten classes: designing and evaluating ‘eliciting activities’ Review of Science, Mathematics and ICT Education, 5, 2, 27-47. http://resmicte.lis.upatras.gr/index.php/review/article/view/887/765

Μαθήματα άλλων ιδρυμάτων του εσωτερικού ή του εξωτερικού με ανοικτή πρόσβαση

• ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΣΕΛΦΕΣ. Έννοιες Φυσικών Επιστημών ΙΙ.  http://eclass.uoa.gr/courses/ECD232/

Βίντεο με ανοικτή πρόσβαση

• https://www.youtube.com/watch?v=Axi7xctulbM
• https://www.youtube.com/watch?v=Zu-rr2PRNkE
• https://www.youtube.com/watch?v=HjLUiVRIqRc

Μαρία Σφυρόερα

Επίκουρη Καθηγήτρια
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα ΤΕΑΠΗ

Περισσότερες πληροφορίες