Εισαγωγή στην Ειδική Αγωγή
Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου
Το μάθημα αποτελεί το βασικό εισαγωγικό μάθημα στο πεδίο της ειδικής αγωγής και της εκπαίδευσης μαθητών με αναπηρία. Στόχος του μαθήματος είναι ο/η φοιτητής/τρια να αποκτήσει μια συνολική εικόνα του γνωστικού αντικειμένου της Ειδικής Αγωγής ώστε να αποτελέσει βάση πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν επί μέρους ειδικά μαθήματα του πεδίου. Το μάθημα στοχεύει στην κατανόηση από τους/τις φοιτητές/τριες της σημαντικότητας και της αναγκαιότητας της ειδικής αγωγής στην εκπαίδευση του εκπαιδευτικού, καθώς οδηγεί σε ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο/επάγγελμα.
Στο μάθημα πραγματεύονται τα ζητήματα των ορισμών και των στόχων της Ειδικής Αγωγής ως επιστήμης, αναλύεται ο πολυεπιστημονικός της χαρακτήρας και η σχέση της με άλλους επιστημονικούς κλάδους. Γίνεται αναφορά στην ιστορία της Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα από το 1900 έως σήμερα και δίνεται έμφαση στο νομοθετικό πλαίσιο των ζητημάτων που ρυθμίζουν την ειδική εκπαίδευση αναπήρων από το 1981 έως σήμερα. Περιγράφεται η δομή και λειτουργία του σύγχρονου ειδικού σχολείου και σκιαγραφείται ο ρόλος του ειδικού εκπαιδευτικού. Αναλύονται ζητήματα που άπτονται των αναλυτικών προγραμμάτων στην ειδική εκπαίδευση μαθητών με αναπηρία. Τέλος, παρουσιάζονται οι ποικίλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας σε μια προσπάθεια νοηματοδότησης του όρου «αναπηρία».
ΛιγότεραΤο μάθημα αποτελεί το βασικό εισαγωγικό μάθημα στο πεδίο της ειδικής αγωγής και της εκπαίδευσης μαθητών με αναπηρία. Στόχος του μαθήματος είναι ο/η φοιτητής/τρια να αποκτήσει μια συνολική εικόνα του γνωστικού αντικειμένου της Ειδικής Αγωγής ώστε να αποτελέσει βάση πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν επί μέρους ειδικά μαθήματα του πεδίου. Το μάθημα στοχεύει στην κατανόηση από τους/τις φοιτητές/τριες της σημαντικότητας και της αναγκαιότητας της ειδικής αγωγής στην εκπαίδευση του εκπαιδευτικού, καθώς οδηγεί σε ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο/επάγγελμα.
Στο μάθημα πραγματεύονται τα ζητήματα των ορισμών και των στόχων της Ειδικής Αγωγής ως επιστήμης, αναλύεται ο πολυεπιστημονικός της χαρακτήρας και η σχέση της με άλλους επιστημονικούς κλάδους. Γίνεται αναφορά στην ιστορία της Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα από το 1900 έως σήμερα και δίνεται έμφαση στο νομοθετικό πλαίσιο των ζητημάτων που ρυθμίζουν την ειδική εκπαίδευση αναπήρων από το 1981 έως σήμερα. Περιγράφεται η δομή και λειτουργία του σύγχρον
Το μάθημα αποτελεί το βασικό εισαγωγικό μάθημα στο πεδίο της ειδικής αγωγής και της εκπαίδευσης μαθητών με αναπηρία. Στόχος του μαθήματος είναι ο/η φοιτητής/τρια να αποκτήσει μια συνολική εικόνα του γνωστικού αντικειμένου της Ειδικής Αγωγής ώστε να αποτελέσει βάση πάνω στην οποία θα αναπτυχθούν επί μέρους ειδικά μαθήματα του πεδίου. Το μάθημα στοχεύει στην κατανόηση από τους/τις φοιτητές/τριες της σημαντικότητας και της αναγκαιότητας της ειδικής αγωγής στην εκπαίδευση του εκπαιδευτικού, καθώς οδηγεί σε ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο/επάγγελμα.
Στο μάθημα πραγματεύονται τα ζητήματα των ορισμών και των στόχων της Ειδικής Αγωγής ως επιστήμης, αναλύεται ο πολυεπιστημονικός της χαρακτήρας και η σχέση της με άλλους επιστημονικούς κλάδους. Γίνεται αναφορά στην ιστορία της Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα από το 1900 έως σήμερα και δίνεται έμφαση στο νομοθετικό πλαίσιο των ζητημάτων που ρυθμίζουν την ειδική εκπαίδευση αναπήρων από το 1981 έως σήμερα. Περιγράφεται η δομή και λειτουργία του σύγχρον
Περίγραμμα
Περιεχόμενο μαθήματος
- Εννοιολογικός προσδιορισμός της Ειδικής Αγωγής: θεωρητικές προσεγγίσεις.
- Η Ειδική Αγωγή ως επιστήμη: η έρευνα στην Ειδική Αγωγή.
- Ο πολυεπιστημονικός και διεπιστημονικός χαρακτήρας της ειδικής αγωγής.
- Οι στόχοι και το αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής.
- Η πολυπλοκότητα του ορισμού της αναπηρίας: σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας.
- Σύντομη ιστορική αναδρομή της ειδικής αγωγής από το 1900 έως σήμερα.
- Νομοθεσία της ειδικής αγωγής από το 1981 έως σήμερα.
- Η δομή και η λειτουργία του ειδικού σχολείου.
- Ο μαθητικός πληθυσμός του ειδικού σχολείου.
- Ο ρόλος του ειδικού εκπαιδευτικού.
- Τα αναλυτικά προγράμματα στην ειδική εκπαίδευση.
- Τρόποι σύνταξης παιδαγωγικής έκθεσης μαθητών με και χωρίς αναπηρίες.
Προτεινόμενα συγγράμματα
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2011). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους. Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα: Πεδίο
Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου Ε., Παπαδοπούλου Κ. (2012). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, Συλλογικός Τόμος Β΄. Αθήνα: Πεδίο
Μαθησιακοί στόχοι
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε επίπεδο:
α) γνώσεων
- να γνωρίζει το εννοιολογικό περιεχόμενο του προσδιορισμού της Ειδικής Αγωγής ως επιστήμης,
- να γνωρίζει τους στόχους και το αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής,
- να γνωρίζει τους βασικούς ιστορικούς σταθμούς της ειδικής αγωγής από το 1900 έως σήμερα,
- να γνωρίζει τους βασικούς νομοθετικούς σταθμούς στην εκπαιδευτική νομοθεσία της ειδικής αγωγής από το 1981 έως σήμερα,
- να γνωρίζει τη διάθρωση, τη δομή και τη λειτουργία του ειδικού σχολείου,
- να γνωρίζει και να κατανοεί τους βασικούς στόχους, τις διδακτικές μεθόδους και τους τρόπους αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου στο πλαίσιο λειτουργίας των ειδικών σχολείων,
- να γνωρίζει τις αρχές και το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων που υιοθετούνται στην εκπαίδευση αναπήρων,
- να γνωρίσει και να κατανοεί τις σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας,
β) δεξιοτήτων
- να εντοπίζει την επιρροή των σύγχρονων ερμηνευτικών προσεγγίσεων της αναπηρίας στη δομή και τη λειτουργία των ειδικών σχολείων, στη σύνταξη και στην εφαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων, στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των διαγνωστικών φορέων και στη διαμόρφωση των κοινωνικών στάσεων και αντιλήψεων αναφορικά με την αναπηρία,
γ) ικανοτήτων
- να κατανοεί τις βασικές αρχές της διεπιστημονικής- πολυεπιστημονικής συνεργασίας στο πλαίσιο των ειδικών σχολικών μονάδων,
- να αντιλαμβάνεται τον ρόλο του ειδικού εκπαιδευτικού,
- να μελετά κριτικά την εκπαιδευτική νομοθεσία,
- να συντάσσει με επιστημονική ορθότητα και με τη χρήση ερευνητικών εργαλείων παιδαγωγικές εκθέσεις μαθητών με και χωρίς αναπηρίες.
Βιβλιογραφία
Βιβλία –κείμενα
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Βλάχου-Μπαλαφούτη Α. (επιστημονική επιμέλεια) (2012). Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική: Κριτική προσέγγιση της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης, εκδ. Πεδίο, Αθήνα.
Το παρόν βιβλίο αποτελείται από κείμενα κριτικού προβληματισμού αναφορικά με την εκπαιδευτική πολιτική που ασκείται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο στον τομέα της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρίες. Αναλύονται ζητήματα εννοιολογικών προσεγγίσεων της αναπηρίας στο πλαίσιο προβληματικής της παγκοσμιοποίησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι δομές της ειδικής εκπαίδευσης, η νομοθεσία και η παραδοσιακή κουλτούρα της ειδικής αγωγής προσεγγίζονται υπό το πρίσμα της ενταξιακής σκέψης ως παράγοντες διατήρησης του εκπαιδευτικού αποκλεισμού. Μέσω των κειμένων διερευνάται η προοπτική της ένταξης σε επίπεδο πολιτικής, παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής πρακτικής με αρχή τον εντοπισμό και την άρση πρακτικών αποκλεισμού. Το περιεχόμενο του βιβλίου αφορά προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές των παιδαγωγικών τμημάτων, εκπαιδευτικούς γενικής και ειδικής εκπαίδευσης, ερευνητές, ειδικούς επαγγελματίες της εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρίες και όλους εκείνους που εμπλέκονται στον τομέα της κοινωνικής και εκπαιδευτικής ένταξης.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Καραγιάννη, Π., Ντεροπούλου Ε., Παπασταυρινίδου Γ. & Σπανδάγου, Η. (2004). Η σημασία και ο ρόλος του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών στην Ελλάδα στο: Εκπαίδευση και Τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, επιμέλεια Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Η. Σπάνδαγου, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σελ. 189-200.
Η παρούσα μελέτη αποτελεί συλλογική εργασία, που στόχο της έχει να θέσει ορισμένους κεντρικούς προβληματισμούς ως προς τη διαφοροποίηση του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών. Ειδικότερα αναπτύσσεται γύρω από τρεις άξονες, οι οποίοι εξετάζουν: α) τους λόγους που υπαγορεύουν την κλινική προσέγγιση την οποία χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί σχετικά με την ενταξιακή εκπαίδευση, β) το ρόλο του αναλυτικού προγράμματος όπως προσδιορίζεται από τις θέσεις των εκπαιδευτικών που προκύπτουν έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα των συγγραφέων και γ) τη σχέση του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) με τις αρχές που διέπουν τη διαφοροποίηση ενός αναλυτικού προγράμματος.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Παπαδοπούλου Κ. (επιστημονική επιμέλεια) (2012). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, συλλογικός τόμος Α΄, εκδ. Πεδίο, Αθήνα.
Στον παρόντα τόμο παρατίθενται πέντε θεματικές ενότητες. Η πρώτη εξ αυτών πραγματεύεται το ζήτημα της ενταξιακής εκπαίδευσης, ενώ η δεύτερη διερευνά ζητήματα αναπηρίας και εκπαίδευσης αναπήρων. Η τρίτη ενότητα ασχολείται με την προβληματική των αναπτυξιακών διαταραχών και τον αυτισμό, ενώ η τέταρτη αφιερώνεται στην τέχνη και την αναπηρία. Τέλος, η πέμπτη ενότητα εστιάζει σε ζητήματα που άπτονται του γονικού ρόλου.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Παπαδοπούλου Κ. (επιστημονική επιμέλεια) (2013). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, συλλογικός τόμος Γ΄, εκδ. Πεδίο, Αθήνα.
Ο τρίτος τόμος πραγματεύεται την προβληματική της ενταξιακής και ειδικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες και δομές εκπαίδευσης αναπήρων μαθητών. Τα κείμενα του συλλογικού τόμου μελετούν και αναλύουν, μέσω ποιοτικών και ποσοτικών ερευνών, τις προκλήσεις και τις προοπτικές της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης στο σύγχρονο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ειδικότερα, διερευνάται η ενταξιακή διάσταση του θεσμού της παράλληλης στήριξης και των προγραμμάτων εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής, οι εκπαιδευτικές πρακτικές, οι διδακτικές προσεγγίσεις και ο ρόλος των εκπαιδευτικών στο γενικό και ειδικό σχολείο.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Καραγιάννη, Π., Ντεροπούλου Ε., Σπανδάγου, Η. (2005). Εκπαιδευτική αξιολόγηση ανάπηρων μαθητών. Κριτική ανάλυση των θέσεων των ελληνικών πολιτικών κομμάτων στο: Η αξιολόγηση στην Εκπαίδευση: Παιδαγωγική και Διδακτική Διάσταση, επιμέλεια Δ.Μ. Κακανά, Κ.Μπότσογλου, Ν. Χανιωτάκης, Ε. Καβαλάρη, εκδ. Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, σελ. 333-346.
Με την ένταξη της ειδικής εκπαίδευσης στο γενικότερο σχέδιο νόμου της γενικής εκπαίδευσης το 1985 (Ν1566/1985) αναδύθηκε το πολυσχιδές ζήτημα της ενταξιακής εκπαίδευσης των ανάπηρων μαθητών και έθεσε προβληματισμούς ως προς την οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των ανάπηρων μαθητών. Τα μοντέλα και η πρακτική της εκπαιδευτικής αξιολόγησης είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολεί όχι μόνο την επιστημονική κοινότητα και την κοινότητα των εκπαιδευτικών που ασκούν το εκπαιδευτικό τους έργο σε τάξεις ανάπηρων μαθητών, αλλά και ευρύτερα την πολιτεία η οποία με θεσμικές ρυθμίσεις και νομοθετικά πλαίσια μορφοποιεί και τους τρόπους αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση των μαθητών και του εκπαιδευτικού έργου αποτελεί πεδίο συχνών διαξιφισμών, προβληματισμών και αντιμαχιών μεταξύ των πολιτικών κομμάτων καθώς η μορφή της διαμορφώνει και την ταυτότητα του εκπαιδευτικού, του μαθητή και τους στόχους της εκπαίδευσης. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοποθετήσεις των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα ως προς την εκπαιδευτική αξιολόγηση και ειδικότερα ως προς την αξιολόγηση της ενταξιακής εκπαίδευσης. Τα αναλυτικά προγράμματα και η παιδαγωγική πρακτική, η οργάνωση της τάξης, τα σχολικά εγχειρίδια, η διεπιστημονική συνεργασία και η επίδοση του ανάπηρου μαθητή είναι μερικά από τα ζητήματα που αναλύονται κριτικά μέσω των πολιτικών θέσεων των κομμάτων.
Νομοθεσία ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης
- Νόμος 1143/1981. Περί Ειδικής Αγωγής, Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως, Απασχολήσεως και Κοινωνικής Μερίμνης των αποκλινόντων εκ του φυσιολογικού ατόμων και άλλων τινών διατάξεων. ΦΕΚ 80, τεύχος Α΄, 31 Μαρτίου 1981.
- Νόμος 1566/1985. Δομή και Λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και άλλες Διατάξεις. ΦΕΚ 167, τεύχος Α΄, 30 Σεπτεμβρίου 1985.
- Νόμος 2817/ 2000. Εκπαίδευση των Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες και άλλων Διατάξεων. ΦΕΚ 78, τεύχος Α΄, 14 Μαρτίου 2000.
- Υπουργική Απόφαση 449/2007. Καθορισμός των ιδιαίτερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων του εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετούν σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και του ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού. ΦΕΚ 449, τεύχος Β΄, 3 Απριλίου 2007.
- Νόμος 3699/ 2008. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. ΦΕΚ 199, τεύχος Α΄, 2 Οκτωβρίου 2008.
Αναλυτικά προγράμματα
- Αναλυτικό Πρόγραμμα σπουδών (ΑΠΣ)-Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) (2003).
http://www.pi-schools.gr/
http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=300&ep=367(Νηπιαγωγείο)
- Αναλυτικά Προγράμματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
http://www.pi-schools.gr/special_education_new/html/gr/8emata/analytika/analytika.htm
- Πλαίσιο Αναλυτικού Προγράμματος Ειδικής Αγωγής (1996). pesea.gr/.../P.D.301-96_Analytiko_Programma_Eidikhs_Agwghs.doc
Συναφή επιστημονικά περιοδικά
- Disability and Society, Publisher Routledge. http://www.tandfonline.com/loi/cdso20#.VBk2QrccTcs
- European Journal of Special Needs Education, Publisher Routledge. http://www.tandfonline.com/loi/rejs20#.VBk2gLccTcs
- International Journal of Inclusive Education, Publisher Routledge. http://www.tandfonline.com/toc/tied20/current#.VBk2o7ccTcs
Ομάδα στόχος
Το μάθημα προσφέρεται σε φοιτητές του Τ.Ε.Α.Π.Η. και του Μ.Ι.Θ.Ε.
Προαπαιτούμενα
Δεν υφίστανται προαπαιτούμενα για την παρακολούθηση του μαθήματος
Διδάσκοντες
Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου
Βαθμίδα: Επίκουρη Καθηγήτρια
Γνωστικό αντικείμενο: Ειδική Αγωγή με έμφαση στην Παιδαγωγική της Ένταξης
- Εννοιολογικός προσδιορισμός της Ειδικής Αγωγής: θεωρητικές προσεγγίσεις.
- Η Ειδική Αγωγή ως επιστήμη: η έρευνα στην Ειδική Αγωγή.
- Ο πολυεπιστημονικός και διεπιστημονικός χαρακτήρας της ειδικής αγωγής.
- Οι στόχοι και το αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής.
- Η πολυπλοκότητα του ορισμού της αναπηρίας: σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας.
- Σύντομη ιστορική αναδρομή της ειδικής αγωγής από το 1900 έως σήμερα.
- Νομοθεσία της ειδικής αγωγής από το 1981 έως σήμερα.
- Η δομή και η λειτουργία του ειδικού σχολείου.
- Ο μαθητικός πληθυσμός του ειδικού σχολείου.
- Ο ρόλος του ειδικού εκπαιδευτικού.
- Τα αναλυτικά προγράμματα στην ειδική εκπαίδευση.
- Τρόποι σύνταξης παιδαγωγικής έκθεσης μαθητών με και χωρίς αναπηρίες.
Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2011). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους. Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα: Πεδίο
Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου Ε., Παπαδοπούλου Κ. (2012). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, Συλλογικός Τόμος Β΄. Αθήνα: Πεδίο
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο/η φοιτητής/τρια θα είναι σε επίπεδο:
α) γνώσεων
- να γνωρίζει το εννοιολογικό περιεχόμενο του προσδιορισμού της Ειδικής Αγωγής ως επιστήμης,
- να γνωρίζει τους στόχους και το αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής,
- να γνωρίζει τους βασικούς ιστορικούς σταθμούς της ειδικής αγωγής από το 1900 έως σήμερα,
- να γνωρίζει τους βασικούς νομοθετικούς σταθμούς στην εκπαιδευτική νομοθεσία της ειδικής αγωγής από το 1981 έως σήμερα,
- να γνωρίζει τη διάθρωση, τη δομή και τη λειτουργία του ειδικού σχολείου,
- να γνωρίζει και να κατανοεί τους βασικούς στόχους, τις διδακτικές μεθόδους και τους τρόπους αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου στο πλαίσιο λειτουργίας των ειδικών σχολείων,
- να γνωρίζει τις αρχές και το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων που υιοθετούνται στην εκπαίδευση αναπήρων,
- να γνωρίσει και να κατανοεί τις σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας,
β) δεξιοτήτων
- να εντοπίζει την επιρροή των σύγχρονων ερμηνευτικών προσεγγίσεων της αναπηρίας στη δομή και τη λειτουργία των ειδικών σχολείων, στη σύνταξη και στην εφαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων, στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των διαγνωστικών φορέων και στη διαμόρφωση των κοινωνικών στάσεων και αντιλήψεων αναφορικά με την αναπηρία,
γ) ικανοτήτων
- να κατανοεί τις βασικές αρχές της διεπιστημονικής- πολυεπιστημονικής συνεργασίας στο πλαίσιο των ειδικών σχολικών μονάδων,
- να αντιλαμβάνεται τον ρόλο του ειδικού εκπαιδευτικού,
- να μελετά κριτικά την εκπαιδευτική νομοθεσία,
- να συντάσσει με επιστημονική ορθότητα και με τη χρήση ερευνητικών εργαλείων παιδαγωγικές εκθέσεις μαθητών με και χωρίς αναπηρίες.
Βιβλία –κείμενα
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Βλάχου-Μπαλαφούτη Α. (επιστημονική επιμέλεια) (2012). Αναπηρία και εκπαιδευτική πολιτική: Κριτική προσέγγιση της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης, εκδ. Πεδίο, Αθήνα.
Το παρόν βιβλίο αποτελείται από κείμενα κριτικού προβληματισμού αναφορικά με την εκπαιδευτική πολιτική που ασκείται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο στον τομέα της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρίες. Αναλύονται ζητήματα εννοιολογικών προσεγγίσεων της αναπηρίας στο πλαίσιο προβληματικής της παγκοσμιοποίησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι δομές της ειδικής εκπαίδευσης, η νομοθεσία και η παραδοσιακή κουλτούρα της ειδικής αγωγής προσεγγίζονται υπό το πρίσμα της ενταξιακής σκέψης ως παράγοντες διατήρησης του εκπαιδευτικού αποκλεισμού. Μέσω των κειμένων διερευνάται η προοπτική της ένταξης σε επίπεδο πολιτικής, παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής πρακτικής με αρχή τον εντοπισμό και την άρση πρακτικών αποκλεισμού. Το περιεχόμενο του βιβλίου αφορά προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές των παιδαγωγικών τμημάτων, εκπαιδευτικούς γενικής και ειδικής εκπαίδευσης, ερευνητές, ειδικούς επαγγελματίες της εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρίες και όλους εκείνους που εμπλέκονται στον τομέα της κοινωνικής και εκπαιδευτικής ένταξης.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Καραγιάννη, Π., Ντεροπούλου Ε., Παπασταυρινίδου Γ. & Σπανδάγου, Η. (2004). Η σημασία και ο ρόλος του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών στην Ελλάδα στο: Εκπαίδευση και Τύφλωση: Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές, επιμέλεια Α. Ζώνιου-Σιδέρη, Η. Σπάνδαγου, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σελ. 189-200.
Η παρούσα μελέτη αποτελεί συλλογική εργασία, που στόχο της έχει να θέσει ορισμένους κεντρικούς προβληματισμούς ως προς τη διαφοροποίηση του αναλυτικού προγράμματος στην ενταξιακή εκπαίδευση των τυφλών παιδιών. Ειδικότερα αναπτύσσεται γύρω από τρεις άξονες, οι οποίοι εξετάζουν: α) τους λόγους που υπαγορεύουν την κλινική προσέγγιση την οποία χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί σχετικά με την ενταξιακή εκπαίδευση, β) το ρόλο του αναλυτικού προγράμματος όπως προσδιορίζεται από τις θέσεις των εκπαιδευτικών που προκύπτουν έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα των συγγραφέων και γ) τη σχέση του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) με τις αρχές που διέπουν τη διαφοροποίηση ενός αναλυτικού προγράμματος.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Παπαδοπούλου Κ. (επιστημονική επιμέλεια) (2012). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, συλλογικός τόμος Α΄, εκδ. Πεδίο, Αθήνα.
Στον παρόντα τόμο παρατίθενται πέντε θεματικές ενότητες. Η πρώτη εξ αυτών πραγματεύεται το ζήτημα της ενταξιακής εκπαίδευσης, ενώ η δεύτερη διερευνά ζητήματα αναπηρίας και εκπαίδευσης αναπήρων. Η τρίτη ενότητα ασχολείται με την προβληματική των αναπτυξιακών διαταραχών και τον αυτισμό, ενώ η τέταρτη αφιερώνεται στην τέχνη και την αναπηρία. Τέλος, η πέμπτη ενότητα εστιάζει σε ζητήματα που άπτονται του γονικού ρόλου.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Ντεροπούλου-Ντέρου, Ε., Παπαδοπούλου Κ. (επιστημονική επιμέλεια) (2013). Η έρευνα στην ειδική αγωγή, στην ενταξιακή εκπαίδευση και στην αναπηρία, συλλογικός τόμος Γ΄, εκδ. Πεδίο, Αθήνα.
Ο τρίτος τόμος πραγματεύεται την προβληματική της ενταξιακής και ειδικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες και δομές εκπαίδευσης αναπήρων μαθητών. Τα κείμενα του συλλογικού τόμου μελετούν και αναλύουν, μέσω ποιοτικών και ποσοτικών ερευνών, τις προκλήσεις και τις προοπτικές της ειδικής και ενταξιακής εκπαίδευσης στο σύγχρονο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ειδικότερα, διερευνάται η ενταξιακή διάσταση του θεσμού της παράλληλης στήριξης και των προγραμμάτων εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής, οι εκπαιδευτικές πρακτικές, οι διδακτικές προσεγγίσεις και ο ρόλος των εκπαιδευτικών στο γενικό και ειδικό σχολείο.
- Ζώνιου-Σιδέρη, Α., Καραγιάννη, Π., Ντεροπούλου Ε., Σπανδάγου, Η. (2005). Εκπαιδευτική αξιολόγηση ανάπηρων μαθητών. Κριτική ανάλυση των θέσεων των ελληνικών πολιτικών κομμάτων στο: Η αξιολόγηση στην Εκπαίδευση: Παιδαγωγική και Διδακτική Διάσταση, επιμέλεια Δ.Μ. Κακανά, Κ.Μπότσογλου, Ν. Χανιωτάκης, Ε. Καβαλάρη, εκδ. Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, σελ. 333-346.
Με την ένταξη της ειδικής εκπαίδευσης στο γενικότερο σχέδιο νόμου της γενικής εκπαίδευσης το 1985 (Ν1566/1985) αναδύθηκε το πολυσχιδές ζήτημα της ενταξιακής εκπαίδευσης των ανάπηρων μαθητών και έθεσε προβληματισμούς ως προς την οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των ανάπηρων μαθητών. Τα μοντέλα και η πρακτική της εκπαιδευτικής αξιολόγησης είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολεί όχι μόνο την επιστημονική κοινότητα και την κοινότητα των εκπαιδευτικών που ασκούν το εκπαιδευτικό τους έργο σε τάξεις ανάπηρων μαθητών, αλλά και ευρύτερα την πολιτεία η οποία με θεσμικές ρυθμίσεις και νομοθετικά πλαίσια μορφοποιεί και τους τρόπους αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση των μαθητών και του εκπαιδευτικού έργου αποτελεί πεδίο συχνών διαξιφισμών, προβληματισμών και αντιμαχιών μεταξύ των πολιτικών κομμάτων καθώς η μορφή της διαμορφώνει και την ταυτότητα του εκπαιδευτικού, του μαθητή και τους στόχους της εκπαίδευσης. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τοποθετήσεις των κυρίαρχων πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα ως προς την εκπαιδευτική αξιολόγηση και ειδικότερα ως προς την αξιολόγηση της ενταξιακής εκπαίδευσης. Τα αναλυτικά προγράμματα και η παιδαγωγική πρακτική, η οργάνωση της τάξης, τα σχολικά εγχειρίδια, η διεπιστημονική συνεργασία και η επίδοση του ανάπηρου μαθητή είναι μερικά από τα ζητήματα που αναλύονται κριτικά μέσω των πολιτικών θέσεων των κομμάτων.
Νομοθεσία ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης
- Νόμος 1143/1981. Περί Ειδικής Αγωγής, Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαιδεύσεως, Απασχολήσεως και Κοινωνικής Μερίμνης των αποκλινόντων εκ του φυσιολογικού ατόμων και άλλων τινών διατάξεων. ΦΕΚ 80, τεύχος Α΄, 31 Μαρτίου 1981.
- Νόμος 1566/1985. Δομή και Λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και άλλες Διατάξεις. ΦΕΚ 167, τεύχος Α΄, 30 Σεπτεμβρίου 1985.
- Νόμος 2817/ 2000. Εκπαίδευση των Ατόμων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες και άλλων Διατάξεων. ΦΕΚ 78, τεύχος Α΄, 14 Μαρτίου 2000.
- Υπουργική Απόφαση 449/2007. Καθορισμός των ιδιαίτερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων του εκπαιδευτικού προσωπικού που υπηρετούν σε σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής και του ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού. ΦΕΚ 449, τεύχος Β΄, 3 Απριλίου 2007.
- Νόμος 3699/ 2008. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. ΦΕΚ 199, τεύχος Α΄, 2 Οκτωβρίου 2008.
Αναλυτικά προγράμματα
- Αναλυτικό Πρόγραμμα σπουδών (ΑΠΣ)-Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) (2003).
http://www.pi-schools.gr/
http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=300&ep=367(Νηπιαγωγείο)
- Αναλυτικά Προγράμματα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης
http://www.pi-schools.gr/special_education_new/html/gr/8emata/analytika/analytika.htm
- Πλαίσιο Αναλυτικού Προγράμματος Ειδικής Αγωγής (1996). pesea.gr/.../P.D.301-96_Analytiko_Programma_Eidikhs_Agwghs.doc
Συναφή επιστημονικά περιοδικά
- Disability and Society, Publisher Routledge. http://www.tandfonline.com/loi/cdso20#.VBk2QrccTcs
- European Journal of Special Needs Education, Publisher Routledge. http://www.tandfonline.com/loi/rejs20#.VBk2gLccTcs
- International Journal of Inclusive Education, Publisher Routledge. http://www.tandfonline.com/toc/tied20/current#.VBk2o7ccTcs
Το μάθημα προσφέρεται σε φοιτητές του Τ.Ε.Α.Π.Η. και του Μ.Ι.Θ.Ε.
Δεν υφίστανται προαπαιτούμενα για την παρακολούθηση του μαθήματος
Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου
Βαθμίδα: Επίκουρη Καθηγήτρια
Γνωστικό αντικείμενο: Ειδική Αγωγή με έμφαση στην Παιδαγωγική της Ένταξης
Στην προσπάθεια ορισμού της ειδικής αγωγής γίνεται συνήθως άμεση αναφορά στο αντικείμενο της ειδικής αγωγής και όχι στην επιστημονική της διάσταση. Αναλύονται οι λόγοι που οδηγούν στην προαναφερόμενη πρακτική και παρατίθενται οι σύγχρονοι ορισμοί της ειδικής αγωγής που ισχύουν στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών. Παρουσιάζονται οι θεωρητικές μεθοδολογικές ερευνητικές προσεγγίσεις που ακολουθούνται στην έρευνα στην ειδική αγωγή και στην αναπηρία. Αναλύεται το εννοιολογικό περιεχόμενο της πολυεπιστημονικής και διεπιστημονικής συνεργασίας και αποσαφηνίζεται η σχετική ορολογία. Παρουσιάζεται η σχέση της ειδικής αγωγής με άλλες επιστήμες και αναλύονται οι στόχοι και το αντικείμενο της ειδικής αγωγής ως επιστήμης και εκπαιδευτικής πρακτικής.
Αναλύεται η πολυπλοκότητα του ορισμού της αναπηρίας, παρουσιάζονται οι ισχύοντες ορισμοί της αναπηρίας όπως αποδίδονται από ειδικούς επαγγελματίες, καθώς και οι σύγχρονες ερμηνευτικές προσεγγίσεις της αναπηρίας (μοντέλα προσέγγισης της αναπηρίας). Η ενότητα πραγματεύεται το ζήτημα του γλωσσικού πλουραλισμού αναφορικά με τη χρήση της σχετικής ορολογίας.
Παρουσιάζονται οι σημαντικοί ιστορικοί σταθμοί της ειδικής αγωγής στην Ελλάδα από το 1900 έως σήμερα. Η ενότητα προσεγγίζει κριτικά της νομοθεσία της ειδικής αγωγής από το 1981 έως σήμερα αναφορικά με τους στόχους και το αντικείμενο της ειδικής αγωγής, τη διαγνωστική διαδικασία και τη κατηγοριοποίηση των αναπηριών.
Αναλύεται δομή και λειτουργία των σχολικών μονάδων όλων των βαθμίδων στην ειδική αγωγή και εκπαίδευση με έμφαση στην προσχολική ειδική εκπαίδευση. Παρουσιάζονται οι διαδικασίες διάγνωσης και τα κριτήρια σύστασης του μαθητικού πληθυσμού που φοιτά στην ειδική εκπαίδευση. Περιγράφεται και αναλύεται ο θεσμικός ρόλος και τα ιδεογραφικά χαρακτηριστικά του ειδικού εκπαιδευτικού.
Παρουσιάζεται και αναλύεται το ζήτημα των αναλυτικών προγραμμάτων που υιοθετούνται στην ειδική εκπαίδευση. Προτείνονται τρόποι σύνταξης παιδαγωγικής έκθεσης μαθητών με αναπηρίες καθώς και εξατομικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων που συστήνονται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης μαθητών με αναπηρίες.
Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα
Αρ. Επισκέψεων : 0
Αρ. Προβολών : 0
Ημερολόγιο
Ανακοινώσεις
- - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -
