Ερμηνεία και Θεολογία της Καινής Διαθήκης

Οι βασικές απαιτήσεις πού εκφράζονται γενικά για το ύφος της επιστολής είναι:  και πρέπουσα βραχύτητα. Είναι το είδος εκείνο του λόγου πού εκφράζει εντονότερα και καθαρότερα από όλα τα άλλα το  του συγγραφέα. Η επιστολή, πού είναι για τον αποστολέα « της εαυτού ψυχής» (Δημήτριος 227), πρέπει να εκφράζει απόλυτα αυτόν πού την γράφει και να ταιριάζει και στον . Ακόμη η επιστολή πρέπει να είναι κοντά στον  και στο ύφος του μορφωμένου ανθρώπου και να κρατά το  ανάμεσα στον αδιαμόρφωτο λόγο και στο υπερβολικά  ύφος. Αυτό είναι το «πρέπον». Πρέπει να αποφεύγονται εντυπωσιακά και  στοιχεία, σπάνιες λέξεις και περίτεχνα γλωσσικά παιγνίδια. Αντίθετα, μπορούν σαν στολίδια και να διανθίζουν την επιστολή , παροιμίες, γνώμες, , χωρία από τα κείμενα των συγγραφέων. Στην ουσία της η επιστολή κατανοείται σαν το «» ενός διαλόγου και διατηρεί ζωντανή τη συζήτηση μεταξύ  πού ζουν χωρισμένοι, συντηρώντας τη φιλία με την  εικόνα της συνυπάρξεως μέσω του γράμματος (Α. Σκιαδάς, Επιστολογραφία, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Στ 419)

Το κυρίως των επιστολών χωρίζεται συνήθως στο μέρος (όπου περιγράφεται η - δικαίωση που απορρέει από το και την Ανάσταση του Χριστού) και στο . Η παρουσία του Ιησού Χριστού στον καινό άνθρωπο είναι , ποτέ όμως , αλλά πάντοτε . Χαρίζεται από το Θεό στον άνθρωπο, αλλά και πρέπει να από αυτόν . Είναι του Θεού αλλά και διαρκής (Π. Ανδριόπουλος) Προφανώς αρκετοί χριστιανοί θεώρησαν ότι η ελευθερία από το και η «θεϊκή» διά της μετοχής στα μυστήρια του και της θείας τους νομιμοποιεί να ζούνε «» από τις καθιερωμένες συμβατότητες (). Τα μυστήρια όμως της Εκκλησίας, όπως ιδιαίτερα τονίζεται στο Α’ Κορ. 10, δε σώζουν (όπως αυτά του ελληνικού περιβάλλοντος) ούτε εξασφαλίζουν την τελική σωτηρία και , αν δεν «μετουσιώνονται» σε συνεχή του νου και πράξεις και προς τους αδελφούς αλλά και προς . Ο Παύλος κατακλείει τις επιστολές με : Ὁ ἀσπασμὸς τῇ ἐμῇ χειρὶ (πρβλ. Γαλ. 6, 11: ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν ἔγραψα τῇ ἐμῇ χειρί). Αυτό συνδέεται με το γεγονός ότι το στο τέλος της επιστολής λειτουργούσε όπως σήμερα η στο τυπωμένο γράμμα ή ως σημείο (Κικέρων, Epistulae ad Atticum 11) ή για να προσθέσει τόνο ή να υπογραμμίσει τη του περιεχομένου της συγκεκριμένης επιστολής ή της συγκεκριμένης .

Μπορούμε να κατατάξουμε τις επιστολές στα έξης βασικά είδη : α) Ιδιωτικές επιστολές : πρόκειται για επιστολές, πού εξυπηρετούν αποκλειστικά την προσωπική και αναφέρονται σε , ιδιωτικά θέματα. Τέτοιες επιστολές έσωσαν σχεδόν αποκλειστικά οι πάπυροι. Είναι πολύτιμες και για ζητήματα γλωσσικά (προφορικός λόγος, , μορφολογία κλπ.) και για άλλα θέματα πού αναφέρονται στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής. Μικροδιαφορές, ανησυχίες και υπαινιγμοί φωτίζουν συχνά πολλές πλευρές του ιδιωτικού και του δημόσιου βίου. β) Λογοτεχνικές επιστολές: πολλές από αυτές είναι δείγματα εξαιρετικού ύφους. Συχνά οι λογοτεχνικές επιστολές συμπλέκονται με τις ιδιωτικές, γιατί η , ή μόρφωση και η του επιστολογράφου μπορούν να μετατρέψουν μιαν απλή ιδιωτική επιστολή σε . Παράδειγμα οι επιστολές του Αττικού. γ) Επιστολές-λόγοι : πρόκειται για λογοτεχνικά κείμενα πού απευθύνονται σε ένα , χωρίς όμως να είναι επστολές με την αυστηρή έννοια του όρου. Στις περιπτώσεις αυτές δεν έχουν σημασία ούτε η ούτε το . Τα έργα του Πλουτάρχου, πού έχουν μορφή επιστολής, δεν διαφέρουν καθόλου από τα άλλα «Ηθικά» του. Τα βασικά στοιχεία (η και το της επιστολής) παραμένουν ως εντελώς χαρακτηριστικά, συχνά μάλιστα λείπουν ή ατονούν. δ) Φιλοσοφικές επιστολές : η επιστολή ως μέσο εκφράσεως απόψεων. Χαρακτηριστικό δείγμα του είδους είναι οι επιστολές πού παραδόθηκαν με το όνομα του . Μαθηματικοί και επίσης χρησιμοποιούν τον τύπο της επιστολής για να εκθέσουν επιστημονικές και απόψεις (Αρχιμήδης. Ερατοσθένης). Σ' αυτή την κατηγορία ανήκουν και οι εκτενείς «» επιστολές του Ισοκράτους, πού θα μπορούσαν να καταταχθούν και στις λογοτεχνικές. Η επιστολή, ως μέσο εκθέσεως θεωριών, υιοθετείται όλο και περισσότερο. Ας θυμηθούμε τις επιστολές του και του Διονυσίου Αλικαρνασσέως. ε) Φανταστικές επιστολές: σε τέτοιες επιστολές δεν υπάρχει πραγματικός . Ο συγγραφέας επινοεί μια επιστολή σε κάποιο φανταστικό ή πραγματικό πρόσωπο του και πλάθει έναν επιστολικό (Α. Σκιαδάς, Επιστολογραφία, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Στ 419-420)

Όλες οι παύλειες Επιστολές δεν ξεκινούν με τον ιουδαϊκό χαιρετισμό και έλεος (Γαλ. 6, 16) ούτε με τον ελληνικό (Ιακ. 1, 1) και (Γ’ Ιω.) αλλά με τη λειτουργική Ευλογία και , καθώς η Ειρήνη - (= αρμονία με τον , τον κόσμο και τον εαυτό) της ανθρώπινης ύπαρξης πηγάζει από τη Χάρη - τη προς τον και αυτή εδράζεται (α) στην αγάπη του Θεού ο οποίος αποκτά τέτοια οικειότητα ώστε πλέον αποκαλείται διά του Αγ. Πνεύματος - και (β) στον Ιησού τον αναστημένο από τους νεκρούς που είναι ο αληθινός - Πλανητάρχης του Κόσμου και της Ιστορίας. Και στον Επίλογο των Επιστολών αντί της ευχής / ἐρρῶσθαι σε εὔχομαι / εὐτύχει, πάλι ο Παύλος προσθέτει με το ίδιο το την Ευλογία Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετὰ πάντων ὑμῶν (μετὰ τοῦ πνεύματος ἡμῶν. Στον όρο Χάρις συμπυκνώνονται και η και τα άλλα αγιοπνευματικά που γεύεται κανείς εν , οπότε και η πρώτη του «απάντηση» είναι η με την οποία ξεκινά το Προοίμιο.