Ερμηνεία και Θεολογία της Καινής Διαθήκης

(α) Παρότι οι ΠΕ δεν ανήκουν όλες στο ίδιο φιλολογικό γένος, και οι τρεις συγκροτούν ένα (με τη σειρά - - ) ένεκα της ομοιότητας της , του αλλά και του περιεχομένου. (β) Ως προς τον χρόνο ς θεωρώ ότι οι συγκεκριμένες επιστολές, απηχούν προκλήσεις τουλάχιστον του δευτέρου του 1ου αι. μ.Χ. οι οποίες είναι από αυτές του πρώτου. (γ) το πρόβλημα αναφορικά με τον συγγραφέα των ΠΕ είναι : άραγε είναι ο Παύλος ή κάποιος «» (όπως ο ) ή κάποιος μαθητής, ο οποίος ήθελε να - εκσυγχρονίσει το κήρυγμα του Αποστόλου των Εθνών σε μία ύστερη . Η αρχέγονη Εκκλησία με τα κριτήρια που εφήρμοσε, αποδέχθηκε τις ΠΕ στον της και τις κατέταξε στις επιστολές χωρίς σοβαρές ενστάσεις όπως αντιθέτως συνέβη για παράδειγμα με την Προς . Συνεπώς αποδέχθηκε ότι απηχούν την θεολογία, όπως αυτή διατυπώνεται όχι σε αλλά σε πρόσωπα του Αποστόλου των Εθνών τα οποία δεν καλούνται να λειτουργήσουν οι ίδιοι ως μόνιμοι προϊστάμενοι - Εκκλησιών (όπως λέγεται) αλλά αντ’ αυτού. (δ) Βεβαίως η θεώρηση των ΠΕ ως μέρους του (canonical approach) συνεπάγεται και μία άλλη βασική εξηγητική αρχή, χρήσιμη και για το θέμα που πραγματευόμαστε: το περιεχόμενο των ΠΕ, άρα η εκκλησιολογία και η ηθική δεν αλλά κατανοούνται σε με τις λοιπές επιστολές, τις οποίες άλλωστε ο συγγραφέας αυτών έχει υπόψιν του και . Ήδη στην ηθική των πρωτοπαύλειων (όπου και εναλλάσσεται η Οριστική με την Προστακτική) διακρίνουμε «δείκτες » (identity marker) ή μάλλον καινότητας της Κοινότητας που «σφετερίζεται» τον όρο «»: πίστη σε Θεό - και Ιησού, Βάπτισμα και αποκλειστικό, Ποτήριο, αποφυγή της και εφαρμογή της πυραμίδας στο εσωτερικό της (χρήση του όρου αντί της φιλανθρωπίας), αξιολόγηση μιας πράξης επί τη βάσει της του άλλου μέλους της Εκκλησίας με την υιοθέτηση αυτού ως ίσου και (μέσω και της χρήσης του *). Ταυτόχρονα, όμως, συμπεριλαμβάνονται αξίες του της, καθώς ο κόσμος συνιστά του Θεού, ο οποίος εξακολουθεί να διατάσσει το . Ας παραπέμψουμε απλώς στους καταλόγους των αρετών και των παθών, στα γενικά κελεύσματα για το καλὸν ποιεῖν ή το ἀγαθὸν ἐργάζεσθαι (Γαλ. 6, 9-10) ή ακόμα και στο Φιλ. 4, 8 («… ὅσα ἐστὶν ἀληθῆ, ὅσα σεμνά, ὅσα δίκαια, ὅσα , ὅσα προσφιλῆ, ὅσα , εἴ τις καὶ εἴ τις , ταῦτα λογίζεσθε»).

Από την εξέταση του χαρακτήρα της Α’ Τιμ. αλλά και της συνάφειας των συγκεκριμένων χωρίων εξάγονται τα εξής συμπεράσματα: α) σε ένα αντιρρητικό κείμενο δεν μπορούν να οι ρήσεις του συγγραφέα. Δεν απαιτεί την ως μέσον σωτηρίας όπως δεν απαιτεί να είναι ο επίσκοπος μιας ανήρ και δεν ισχύει απολύτως το οὐκ ἠπατήθη για τον άνδρα Αδάμ. Εάν το βασικό κριτήριο της ηθικότητας στις πρωτοπαύλειες είναι η οικοδομή του αδελφού, στις ΠΕ είναι αυτό είναι η του κόσμου μέσω της του οίκου και ό,τι διαθέτει αυτός (ο κόσμος). Σε αυτό το πλαίσιο ο Παύλος των ΠΕ καταφάσκει και τις ιδιαιτερότητες / τα εκάστου φύλου και τα θεωρεί «καλά» όταν διακονούν την αυθεντική . β) Δεν ταυτίζεται η Εκκλησία με τον «πατριαρχικό» Οίκο αλλά με το Ναό του Θεού του ζωογονούντος τα πάντα. Αυτός ο Ναός (που ταυτίζεται με την Εκκλησία/τη σύναξη του Θεού του ζώντος) καλείται κατεξοχήν μέσω του χαρακτήρα/της στάσης, τον λόγο αλλά και της διαχείρισης όσων τον διακονούν να κοινοποιεί/να εξακτινώνει το μυστήριο της ευσεβείας προκειμένου να μη βλασφημείται άρα να Εκείνος που φανερώθηκε ως εν για να σωθεί και να ο κόσμος. Ο αγώνας ενάντια σε όλους όσους μεταβάλλουν την Εκκλησία σε καταφύγιο ιδεών και ζητήσεων την ύλη συνεχίστηκε πολύ πιο έντονα τον 2ο αι. αι. και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Όπως διακρίνεται από την Εισαγωγή και τον Επίλογο της πλέον συστηματικής από τις ΠΕ, της Α’ , αυτή έχει κατεξοχήν χαρακτήρα και δεν είναι μόνον «εγχειρίδιο εκκλησιαστικής και » (Κανόνας Μουρατόρι). Γράφτηκε για να αντιμετωπιστούν που αναδύθηκαν στους κόλπους της Εκκλησίας και οποίοι πιθανόν συνδύαζαν ετερόκλητα σε α’ ανάγνωση ελληνικά και ιουδαϊκά χαρακτηριστικά τα οποία στο σώμα των παύλειων επιστολών. Μάλιστα οι ΠΕ είναι οι μοναδικές παύλειες επιστολές όπου ο συγγραφέας αναφέρεται επώνυμα σε κάποιους αιρετικούς (τέως πρεσβυτέρους;). Είναι μάλλον χαρακτηριστικό και των δογμάτων τους το γεγονός ότι ενώ σύμφωνα με το Τιτ. 1, 10 είναι κατεξοχήν ἐκ περιτομῆς και προσέχουν ιουδαϊκούς μύθους που σχετίζονται με τη διάκριση καθαρών και ακαθάρτων (1, 14), κατέχουν ελληνικά ονόματα (, (Α’Τιμ. 1, 20), . πρβλ. , (Β’ Τιμ. 1, 15) τα οποία δεν ανήκουν στους επίσημους και γνωστούς κατεξοχήν από τον Ειρηναίο εκπροσώπους της . Ταυτόχρονα παραλληλίζονται με εκείνους τους αντισημίτες αιγύπτιους - μάγους Ιαννή και (Β’ Τιμ. 3, 8) οι οποίοι στην πρώιμη χριστιανική φιλολογία συνιστούν τα αρχέτυπα των αντι-διδασκάλων/προφητών. Επί τη βάσει της όπου και κυριαρχούν οι γενεαλογίες και ειδικότερα της (Γέν. 1-11) αλλά και του γεγονότος ότι (ίσως μέσω του - λουτρού της παλιγγενεσίας καὶ ἀνακαινώσεως Πνεύματος Ἁγίου Τιτ. 3, 5) ήδη ψυχικά , επιχειρούσαν ενθουσιαστικά να στρέψουν το ενδιαφέρον των εθνικών ακροατών τους (οι οποίοι και είχαν ιδιαίτερη ευαισθησία στην καταγωγή και τη γνώση) από τη βιούμενη στο εδώ και το τώρα θεϊκή και από τα αναμενόμενα τελικά , στο και τα βάθη των αιώνων. Τότε πραγματώνεται η δημιουργία μιας εκλεκτής γενιάς με αληθινή σοφία / (όπως αυτή του Σηθ/Ενώχ) η οποία αφορά στην απελευθέρωση από τα σαρκικά και γεώδη και προβάλλεται ως κάτι ανώτερο της . Μάλιστα στον πυρήνα της Α’ Τιμ. διαπιστώνουμε ότι οι συγκεκριμένοι αιρετικοί επενέβαιναν στις δύο ιερότερες σφαίρες της ανθρώπινης ύπαρξης που συγκροτούν τα θεμέλια του Οίκου. Πρόκειται για αυτές (τις σφαίρες) της τράπεζας και της κλίνης. Θεωρούσαν ως μιαρά στοιχεία και συγκεκριμένες τροφές (κρέας -οίνο; 5, 23) και το γάμο-τη γενετήσια σχέση. Πίστευαν ότι με την άσκηση αναβίωναν ένα παραδείσιο μοντέλο ζωής, ὅπως περιγράφεται στα Γέν. 1 και 2. Όντας τετυφωμένοι προκαλούσαν έριδες, φθόνο και άλλα συμπτώματα αποσύνθεσης του ιστού της Εκκλησίας λειτουργώντας ως γάγγραινα/καρκίνος . Αποδεικνύεται μάλιστα από τις ΠΕ ότι η συγκεκριμένη διδασκαλία γοήτευε κατεξοχήν το «ασθενές» φύλο. Οι αιρετικοί ἐνδύνοντες (= έρποντες, συρόμενοι) εἰς τὰς οἰκίας αἰχμαλώτιζαν γυναικάρια (α) σεσωρευμένα ἁμαρτίαις, (β) ἀγόμενα ἐπιθυμίαις ποικίλαις, (γ)πάντοτε μανθάνοντα καὶ μηδέποτε εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν δυνάμενα (Β’ Τιμ. 3, 6-7)

Στον πυρήνα της Α’ Τιμ. διαπιστώνουμε ότι οι συγκεκριμένοι αιρετικοί επενέβαιναν στις δύο ιερότερες σφαίρες της ανθρώπινης ύπαρξης που συγκροτούν τα θεμέλια του . Πρόκειται για αυτές (τις σφαίρες) της και της κλίνης. Θεωρούσαν ως στοιχεία και συγκεκριμένες (κρέας -οίνο; 5, 23) και το - τη γενετήσια σχέση. Πίστευαν ότι με την αναβίωναν ένα μοντέλο ζωής, ὅπως περιγράφεται στα Γέν. 1 και 2. Όντας τετυφωμένοι προκαλούσαν , φθόνο και άλλα συμπτώματα αποσύνθεσης του ιστού της οικογένειας και της Εκκλησίας λειτουργώντας ως / καρκίνος . Αποδεικνύεται μάλιστα από τις ΠΕ ότι η συγκεκριμένη διδασκαλία γοήτευε κατεξοχήν το «ασθενές» φύλο. Οι αιρετικοί ἐνδύνοντες (= , συρόμενοι) εἰς τὰς οἰκίας αἰχμαλώτιζαν (α) σεσωρευμένα ἁμαρτίαις, (β) ἀγόμενα ποικίλαις, (γ) πάντοτε μανθάνοντα καὶ μηδέποτε εἰς ἀληθείας ἐλθεῖν δυνάμενα (Β’ Τιμ. 3, 6-7). Προφανώς αυτές δελεάζονταν από την από των δεσμών του γάμου και την απελευθέρωση από τους παραδοσιακούς ρόλους της και μητέρας. Με τη σειρά τους νεαρές χήρες και , οι οποίες έδιναν όρκο /αφοσίωσης στον Κύριο, επικαλούμενες και τον Παύλο και όντας αργές, περιέρχονται τις ξένες οικίες και διαδίδουν τις αιρετικές διδασκαλίες που ονομάζονται και μύθοι . Αυτήν την επιτυχία των αιρετικών στις τάξεις του γυναικείου φύλου υποβοηθούσε και το κλίμα της εποχής. Όπως επισημαίνει o Winter το 44 π.Χ. αναδύεται το μοντέλο της νέας - γυναίκας, το οποίο δεν συμβαδίζει με γνωστό συντηρητικό τύπο συζύγου - μητέρας.

Η χρησιμοποίηση της μεταφοράς του Οίκου στις ΠΕ δεν σημαίνει ότι αυτόματα υιοθετείται στην Εκκλησία το μοντέλο των ελληνορωμαϊκών χρόνων. Η σημασία μιας εικόνας δεν εξάγεται απλώς από το λέξημα που την αποδίδει αλλά από τη - το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται όπως και από και το πλαίσιο / την όπου κινούνται οι . Όντως ο συγγραφέας των ΠΕ δεν χρησιμοποιεί τις εικόνες του του Χριστού και της (ως διαδικασίας αλλά και ως «προϊόντος») όπως στις πρωτοπαύλειες όπου τονίζεται η ανάγκη αρμονικής - αδελφικής , συγχώρεσης και ωρίμανσης εντός της Εκκλησίας όλων των μελών (ανεξαρτήτως των κοσμικών τους «» και των αγιοπνευματικών ). Το ζητούμενο στις ΠΕ, όπου πλέον προϋποτίθεται ότι κήρυγμα έχει κοινοποιηθεί και πιστευθεί σε όλη τη ρωμαϊκή Οικουμένη, είναι η - το management της Εκκλησίας κατά τέτοιο τρόπο ώστε αυτή ενόψει και της Επιφάνειας με τρόπο και παραδειγματικό να / ομολογεί και να οδηγεί (α) στην του ενός ζώντος σωτήρος Θεού που οικονομεί ο ίδιος ἐν καιροῖς ἰδίοις τη σωτηρία στον και την Του και (β) στην ευσέβεια / πίστη ενός Θεού Μεσσία - Χριστού σαρκωμένου, θυσιασμένου, δοξασμένου και Ερχόμενου. Αυτή η ζύμωση της Οικουμένης προϋποθέτει στην αρχαία σκέψη καταρχάς και καταρχήν ένα κύτταρο, τον οργανωμένο - τη συγκροτημένη της οποίας η δημιουργία όπως και ολοκλήρου του κόσμου ανάγονται στον Θεό. Η ίδια η Εκκλησία, σύμφωνα με τις ΠΕ, παρότι αποτελείται από ἀδελφοὺς (4, 6), είναι ένα οργανωμένο/εύτακτο σύνολο με τη μορφή της οικογένειας και όχι ένα - θίασος. Αυτός (ο Οίκος), όμως, κατεξοχήν σύμφωνα με το ανωτέρω χωρίο δεν είναι ένας συνήθης Οίκος, όπου δεσπόζει ο επίσκοπος ως familias εἰς τύπον Θεοῦ, αλλά Οίκος του Θεού (όπως δύο φορές σημειώνεται) και μάλιστα , ὅς ἐστιν σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων μάλιστα πιστῶν (4, 10)! Άρα είναι ταυτόχρονα , όπου οι διακονούντες οφείλουν να μη λειτουργούν με αλλά με επίγνωση των προνομίων αλλά και των υποχρεώσεων που έχουν ενώπιον Αυτού και σύμπαντος του Κόσμου. Όπως το Τέμενος θεωρούνταν στην αρχαιότητα ο άξονας της γης, ο καταλύτης του Χάους και ο κατεξοχήν συντελεστής της (πράγματα τα οποία συμβόλιζε και ο «χρυσός» Οίκος του αυτοκράτορα), έτσι και ο Οίκος του Θεού του ζώντος συνιστά τον και εδραίωμα της αληθείας φράση που ίσως ταυτόχρονα σημαίνει και την μεγαλειώδη φωτός και το «άγαλμα» αυτής . Μαρτυρεί και ακτινοβολεί την αλήθεια, η οποία στις ΠΕ ταυτίζεται με την , τη και εν τέλει με την την οποία ο Αριστοτέλης θεωρεί ως το ύψιστο αγαθό της ανθρώπινης ύπαρξης που επιτυγχάνεται με την εξελιγμένη μορφή του Οίκου, την Πόλη Αυτή η αλήθεια ταυτίζεται με το μεγαλειώδες (και ποιοτικά και ποσοτικά, αφού αφορά στη γη και τον ουρανό) αντικείμενο του μυστηρίου της .