Χριστολογικές Μαρτυρίες της Παλαιάς Διαθήκης

Η Βάπτιση αφορά στην , στην απελευθέρωση από την του παρελθόντος, που επιβαρύνει και τη ζωή. Πρόκειται για μια καινούργια αρχή και αυτό σημαίνει: πρόκειται για και . Έτσι θα μπορούσε κανείς να πει πως πρόκειται για . η Ιουδαία και αποδημούσε στον Ιωάννη για να βαπτιστεί. Τώρα όμως εμφανίζεται κάτι καινούργιο: Καὶ ἐγένετο ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ἦλθεν Ἰησοῦς ἀπὸ Ναζαρὲτ τῆς Γαλιλαίας καὶ ἐβαπτίσθη εἰς τὸν Ἰορδάνην ὑπὸ Ἰωάννου (1, 9). Δεν έχει γίνει μέχρι τούδε λόγος για προσκυνητές από τη . Το αληθινά καινούργιο είναι ότι ο Ιησούς θέλει να , ότι αυτός εισέρχεται στα πλήθη των , τα οποία αναμένουν στην όχθη του Ιορδάνη. Στη Βάπτιση ανήκει η των αμαρτιών. Ήταν η ίδια αμαρτιών και προσπάθεια απόθεσης μιας παλιάς ζωής αλλά και πρόσληψης μιας . Τι σχέση μπορούσε να έχει με όλα αυτά ο Ιησούς; Πώς μπορούσε να ομολογήσει ; Πώς μπορούσε να εγκαταλείψει μία ζωή που μέχρι τότε για αρχίσει μία ; Αυτές τις ερωτήσεις έπρεπε να θέσουν οι πρώτοι . Στη διαφωνία μεταξύ Βαπτιστή και Ιησού την οποία καταγράφει ο Ματθαίος, ο Ιωάννης επίσης απηύθυνε στον Ιησού τον προβληματισμό του: ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ Σὺ ἔρχῃ πρός με; (3, 14). Ο Ματθαίος προσθέτει: ἄφες ἄρτι, οὕτως γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν (3, 15). Το νόημα αυτής της απάντησης, η οποία ακούγεται , δεν μπορεί εύκολα να αποκρυπτογραφηθεί. Κρίσιμη για την επεξήγηση της απάντησης του Ιησού είναι η νοηματοδότηση της λέξης . Όλη η δικαιοσύνη πρέπει να . Δικαιοσύνη στον κόσμο όπου στέκεται ο Ιησούς, είναι η του ανθρώπου στην Τορά, η πλήρης του θείου θελήματος, το να σηκώνει κανείς το ζυγό της του Θεού . Η βάπτιση του Ιωάννη δεν προβλεπόταν από την , αλλά ο Ιησούς την αναγνωρίζει με αυτή τη λέξη ως έκφραση για το χωρίς όρια στο θέλημα του Θεού, ως υπάκουη του ζυγού Του. Επειδή η κατάδυση κατά τη βάπτιση συνοδευόταν από ομολογία της ενοχής και την παράκληση για συγχώρηση αποσκοπώντας σε μία καινούργια , σε ένα κόσμο που χαρακτηρίζεται από την , σε αυτό το στο πλήρωμα του θελήματος του Θεού εμπεριέχεται μία έκφραση της αλληλεγγύης με τους ανθρώπους οι οποίοι έχουν γίνει ένοχοι αλλά εκλιπαρούν για . Όλη αυτή η σημασία της διαδικασίας (της βαπτίσεως) έγινε κατανοητή μόνο μετά από το σταυρό και την ανάσταση. Η βάπτιση του Ιησού κατανοείται έτσι ως ολόκληρης της Ιστορίας της θείας , η οποία ανακαλεί ό,τι έχει τελεσιουργηθεί στο παρελθόν και προλαμβάνει ό,τι πρόκειται να συμβεί στο μέλλον. Η είσοδος στην των άλλων αποτελεί κάθοδο στην , η οποία δε σχετίζεται με τη θέα των όπως στο Δάντη, αλλά είναι και των παθών. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται , αφού ταυτόχρονα καταρρίπτει και διανοίγει τις του βάθους. Αποτελεί κάθοδο στην οικία του κακού, αγώνα με τον Ισχυρό ο οποίος κρατά τον άνθρωπο (και όπως και εμείς είμαστε στην πράξη από τις δυνάμεις οι οποίες ανώνυμα μας κατευθύνουν). Προς έκπληξή μας οι τρεις Ευαγγελιστές μας αφηγούνται ότι καταρχάς το του υποδεικνύει να κατευθυνθεί στην έρημο πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ (Μτ. 4, 1). Αποτελεί στους κινδύνους και στις απειλές του ανθρώπου, γιατί έτσι μόνον μπορεί ο πεπτωκώς άνθρωπος να εγερθεί: ο Ιησούς πρέπει να διέλθει το Δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης να διεισδύσει μέχρι τα του έτσι ώστε να ανακαλύψει το απολωλός πρόβατο, να το στους ώμους του και να το επαναφέρει στην του. Η κατάβαση του Ιησού στον Άδη για την οποία ομιλεί το Σύμβολο της Πίστεως δεν πραγματοποιήθηκε μόνο με το και μετά το θάνατό Του, αλλά είναι άρρηκτα συνυφασμένη με την πορεία Του: αυτός πρέπει να διέλθει ολόκληρη την από την αρχή της – από τον Αδάμ- και να υποστεί το πάθος για να μπορεί να τη μεταμορφώσει. Στους τρεις του Ιησού όπως τους αφηγούνται ο Ματθαίος και ο Λουκάς η πάλη για το αποστολή του και με αυτόν τον τρόπο γεννάται το ερώτημα σχετικά με τον προορισμό της ανθρώπινης . Στον πυρήνα όλων των Πειρασμών υπάρχει η του Θεού, ο οποίος παρουσιάζεται ως κάτι δευτερεύον αν όχι περιττό και δίπλα σε όλα αυτά που προβάλλουν στη ζωή μας με το χαρακτήρα του . Η απόδειξη του Θεού, την οποία ο πειραστής προτείνει κατά τον πρώτο πειρασμό, συνίσταται στο να μεταβάλει τους της ερήμου σε ψωμί. Καταρχήν αυτό σχετίζεται με την ίδια την του Ιησού. Έτσι τον αντιλήφθηκε ο : εἰ Υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, εἰπὲ τῷ λίθῳ τούτῳ ἵνα γένηται ἄρτος (4,3). Ο Ματθαίος όμως τον κατανοεί ευρύτερα όπως συνεχώς απαντά κατά τους χρόνους της επίγειας ζωής του Ιησού και ολόκληρη την Ιστορία. Τι δεν είναι , τι δεν αντιμάχεται στην σε ένα αγαθό Θεό και σε ένα λυτρωτή των ανθρώπων περισσότερο από την που υπάρχει στην ; Δεν πρέπει το πρώτο αποδεικτικό στοιχείο για το Σωτήρα ενώπιον του κόσμου και για τον κόσμο να είναι ότι αυτός προσφέρει σε αυτόν ψωμί και καταργεί την πείνα; Κατά την περίοδο της περιπλάνησης στην έρημο ο Θεός το λαό του τον με ψωμί από τον ουρανό, το . Αυτό αναμενόταν ως το διακριτικό στοιχείο της μεσιανικής εποχής: Δεν είναι το πρόβλημα της του κόσμου και γενικότερα το κοινωνικό πρόβλημα το αρχικό και το πραγματικό κριτήριο με το οποίο προσμετράται η λύτρωση; Ο Μαρξισμός το έκανε πυρήνα της . Θα φρόντιζε να σταματήσει η πείνα και να γίνει η έρημος ψωμί… Εἰ Υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ… Τι πρόκληση! Είναι δύσκολο να απαντήσει κανείς σε αυτήν την πρόκληση γιατί η κραυγή των πεινασμένων διεισδύει και πρέπει να διεισδύει στην ψυχή και στα μας. Στη ζωή του απαντούν άλλες δύο ιστορίες σχετικές με . Είναι ο πολλαπλασιασμός των άρτων για τις , που ακολούθησαν τον Κύριο στην έρημο. Γιατί άραγε τότε πραγματοποιήθηκε ό,τι προηγουμένως ως πειρασμός απωθήθηκε; Οι άνθρωποι ήλθαν για να ακούσουν το του Κυρίου και εγκατέλειψαν τα . Και με αυτόν τον τρόπο ως άνθρωποι, οι οποίοι άνοιξαν την καρδιά τους για το Θεό και τους , μπορούν να λάβουν κατά τον ορθό τρόπο. Σε αυτό το θαύμα το σχετιζόμενο με το ψωμί υπεισέρχονται τρεις παράμετροι: προηγείται η αναζήτηση για το , για το λόγο Του, για την ορθή για ολόκληρη τη . Το ψωμί επίσης αιτείται από το Θεό. Και τέλος ένα βασικό στοιχείο του θαύματος είναι η αμφίδρομη ετοιμότητα του . Η ακοή του Θεού γίνεται ζωή με το Θεό και αυτό οδηγεί στην πίστη, στην αγάπη, στην ανακάλυψη του άλλου. Ο Ιησούς δε στέκεται αδιάφορος απέναντι στην πείνα των ανθρώπων τις υλικές και σωματικές τους ανάγκες, αλλά τις και τους δίνει τη σωστή τάξη. Το ζητούμενο είναι το πρωτείο του , η αναγνώρισή Του ως της κατεξοχήν άνευ της οποίας δε μπορεί να υπάρξει καλό. Η Ιστορία δε μπορεί να ρυθμιστεί πέραν του Θεού απλώς μέσω υλικών δομών. Εάν η καρδιά του ανθρώπου δεν είναι καλή, τότε δε μπορεί να γίνει κάτι καλό. Και η καλοσύνη της καρδιάς μπορεί τελικά να προέλθει μόνο από Εκείνον, ο οποίος είναι η Αυτογαθότητα. Ολόκληρος ο διάλογος του δεύτερου πειρασμού λαμβάνει την τυπική μορφή της διχογνωμίας μεταξύ δύο . Ο δαίμονας εμφανίζεται ως . O Solowjew έχει εντάξει αυτό το μοτίβο στους Σύντομους διαλόγους για τον Αντίχριστο. Ο Αντίχριστος είναι μεγάλος γνώστης και ερμηνευτής των Γραφών. Ο Solowjew με αυτήν την εντυπωσιακή αποτύπωσε τις επιφυλάξεις του απέναντι σε ένα συγκεκριμένο τύπο . Αυτό δεν αποτελεί άρνηση στην επιστημονική ερμηνεία αυτής καθεαυτής της Αγίας Γραφής, αλλά μία σωτήρια και ταυτόχρονα απαραίτητη προειδοποίηση για τις πιθανές της . Η ερμηνεία της Α.Γ. μπορεί στην πράξη να καταστεί εργαλείο του Αντιχρίστου. Από αυτή τη σκηνή πάνω στο πτερύγιο του Ναού διανοίγεται η θέα στο . Ο Χριστός κατέβηκε όμως στα βάθη του τη νύχτα της εγκατάλειψης, στη θέση των έκθετων, των . Επιχείρησε αυτό το άλμα ως πράξη από το Θεό για τους ανθρώπους. Και γι’ αυτό γνώριζε ότι με αυτό το άλμα θα μπορούσε να πέσει στα εύσπλαχνα του Πατέρα. Έτσι ανακαλύπτουμε το αληθινό νόημα του Ψ. 90, το δικαίωμα σε εκείνη την και χωρίς όρια , για την οποία γίνεται λόγος σε αυτόν: όποιος ακολουθεί το θέλημα του Θεού, γνωρίζει ότι ποτέ δε χάνει την έσχατη προστασία σε όλα τα που θα του παρουσιαστούν. Γνωρίζει ότι το θεμέλιο του κόσμου είναι η . Αυτή η εμπιστοσύνη, στην οποία μας ικανώνει η Γραφή και μας προσκαλεί ο Αναστημένος Κύριος, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από την περιπετειώδη του Θεού, η οποία θέλει να Τον μετατρέψει σε μας. Ας έλθουμε στον τρίτο πειρασμό και τελευταίο, που συνιστά το ολόκληρης της αφήγησης. Ο διάβολος οδηγεί οραματικά τον Κύριο σε βουνό. Του επιδεικνύει όλα τα βασίλεια της γης και τη λαμπρότητά τους και του προσφέρει το παγκόσμιο . Δεν είναι αυτή η αποστολή του Μεσσία; Δεν πρέπει να είναι ο παγκόσμιος , αυτός ο οποίος ενώνει ολόκληρη τη γη σε ένα τεράστιο βασίλειο ειρήνης και ; Όπως στον πειρασμό του άρτου αντιστοιχούν αντιθετικά ο πολλαπλασιασμός των άρτων και ο Μυστικός Δείπνος, έτσι και στο σημείο αυτό. Ο Αναστάς συγκεντρώνει του δικούς Του σε (Μτ. 28, 16).

Ἀπό τούς ἀποστολικούς χρόνους ἡ μαρτυρία καί ἡ ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας καθορίζεται ἀπό τή λειτουργία τῆς προοπτικῆς της, ὅπως ἀποκαλύφθηκε πληρέστερα –μετά τή τοῦ Κυρίου – κατά τήν ἡμέρα τῆς στήν Ἰερουσαλήμ. Ἔκτοτε ὁ Χριστιανισμός δέν μπορεῖ νά θεωρεῖται ὅτι εἶναι μιά ἀνάμεσα στίς ἄλλες «μεγάλες θρησκεῖες» ἤ ὅτι βρίσκει τό νόημά του πρωταρχικά μέσα στήν . Ὅπως σημειώνει ὁ π. A. Schmemann (1921-1983), «ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ὑπάρχει μιά , μιά ἀχτίδα, ἕνα σημάδι τοῦ Ἁγίου ἀπάνω στά πάντα γιά ἐκείνους πού πιστεύουν στό Χριστό καί γνωρίζουν πώς εἶναι ἡ ζωή τοῦ κόσμου –καί πώς σέ Ἐκεῖνον ὁ κόσμος στήν του ἔγινε πάλι μιά , μιά κοικωνία, μιά » . Ἄν τό γεγονός αὐτό συνδυασθεῖ μέ τήν «ἐσχατολογική γιορτή» τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου, μιά γιορτή πού ἀτενίζει μπροστά, πρός τό καί τήν τελική δόξα τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου, ἀλλά καί τή δόξα τοῦ δικοῦ μας ἀνθρώπινου προσώπου, τότε μποροῦμε νά ἰσχυριστοῦμε ὅτι τά ἔσχατα λειτουργοῦν μέσα στήν ἱστορία, ὅτι οἱ πιστοί βιώνουν τήν πρωταρχική τῆς ἀνθρώπινης , ὅπως ἦταν στόν πρίν ἀπό τήν πτώση. Ἡ παρουσία τοῦ Νέου καί ἡ ἐνδημία ἐν συνεχείᾳ τοῦ στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας ὁδηγοῦν τόν στή βίωση τῆς αἰωνιότητας μέσα στόν χρόνο, «τό τί θά γίνει “ἐν Χριστῷ” στήν ὕστατη ἐκπλήρωση τῶν πάντων» . Στό σημεῖο αὐτό ἀξίζει νά παραθέσουμε τά λόγια τοῦ π. Ἰ. Ρωμανίδη (1927-2001), ἑνός κορυφαίου θεολόγου τοῦ 20οῦ αἰ., ὁ ὁποῖος ἐκφράζει μέ γνησιότητα τήν ἁγιοπατερική παράδοση γράφοντας: «Ἡ βασιλεία τοῦ , ἥτις ταυτίζεται μέ τήν Αὐτοῦ, … δέν εἶναι κτιστή κατάστασις . Διά τοῦτο εἰς τήν Καινήν Διαθήκην ἡ ἔλευσις τῆς βασιλείας δέν ταυτίζεται μέ ἔλευσιν καταστάσεως ἀποκαταστάσεως, ἀλλά δηλοῖ τήν φανέρωσιν τῆς αἰωνίας δυνάμεως τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καί τήν ὑπό τῶν ἀνθρώπων μέθεξιν τῆς χάριτος ταύτης» . Οἱ δύο αὐτές κορυφαῖες ἑορτές, ἡ Μεταμόρφωση ὡς «τά προοίμια τῆς ἐνδόξου αὐτοῦ παρουσίας» καί ἡ Πεντηκοστή ὡς «κόσμος τοῦ μέλλοντος» , δείχνουν συμβολικά τήν ἡμέρα τοῦ Μέλλοντος αἰῶνος. Ἑπομένως, ὁ πιστός κινεῖται ἤδη μέσα στό περιβάλλον, πού εἶναι ἐπακόλουθο τῆς τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μέ τόν Ὁποῖο ξεκινᾶ ἡ ἐσχατολογική καί εἰσέρχονται τά ἔσχατα στόν χῶρο. Ἔχουμε τήν παρέμβαση τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ἱστορία κατά τρόπο ἔντονο καί ἐσχατολογικό, παράλληλα δέ τήν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν ἱστορικό βίο, πού σηματοδοτεῖ τήν ἔναρξη πλέον τῆς ἐσχατολογικῆς ἐποχῆς. Κατά τόν καθηγ. Γ. Πατρῶνο, προβάλλει «μιά δυναμική καί μέσα στό παρόν πραγματικότητα, πού δημιουργεῖ ἱστορία, τήν ἱστορία τῆς », δηλαδή ἔχουμε μιά «λειτουργική ἐσχατολογία»