Εορτολογία

Γεώργιος Φίλιας

Περιγραφή

Μετά την Εισαγωγή, το μάθημα αναλύει τον τρόπο και τις συνθήκες γένεσης των χριστιανικών εορτών (γενικά). Ακολούθως, το μάθημα επικεντρώνεται στις μεγάλες χριστιανικές Δεσποτικές εορτές (Πάσχα/ Χριστούγεννα-Θεοφάνεια/ Ανάληψη-Πεντηκοστή/ Μεταμόρφωση), διερευνώντας τη γένεση, εξέλιξη και τελική διαμόρφωση των εορτών αυτών. Η ίδια μέθοδος ακολουθείται ως προς τις θεομητορικές εορτές: εξετάζονται κυρίως τα θέματα των πηγών και αναλυόνται οι μαρτυρίες που συνθέτουν την εξέλιξη προς την τελική διαμόρφωσή τους. Οι αναφορές του μαθήματος στις εορτές του Τιμίου Σταυρού και των Αγίων ολοκληρώνουν την αναλυτική παρουσίαση του χριστιανικού εορτολογίου.

Λέξεις-κλειδιά: Εορτές, Πηγές, Ιερά Πρόσωπα, Λαϊκή ευλάβεια

Περίγραμμα

Περιεχόμενο μαθήματος

Εισαγωγική έννοια περί εορτών: η σημασία τους στην ιστορία του πολιτισμού και στη θρησκευτική ιστορία.
Επιδράσεις του εβραϊκού επί του χριστιανικού εορτολογίου.
Η ιδιαιτερότητα των χριστανικών εορτών έναντι των εβραϊκών.
Πάσχα: ανάλυση της αρχαιότητας της εορτής/ πηγές για την διαμόρφωση της εορτής.
Χριστούγεννα-Θεοφάνεια: πηγές σχετικά με τη συμπόρευση και την τελική διάκριση των δύο εορτών.
Ανάληψη και Πεντηκοστή: πηγές περί των δύο εορτών και στοιχεία εξελίξεως και τελικής διαμορφώσεώς τους.
Οι Θεομητορικές εορτές: οι κανονικές και απόκρυφες πηγές και οι αιτίες εμφανίσεως και τελικής διαμορφώσεως των Θεομητορικών εορτών.
Η διάκριση των εορτών του Τιμίου Σταυρού.

Μαθησιακοί στόχοι

Η γνώση των σχετικών με τις εβραϊκές επιδράσεις επί των χριστιανικών εορτών.

Η γνώση των σταδίων που ακολούθησαν οι εορτές μέχρι την τελική τους διαμόρφωση.
Η γνώση των πηγών της Εορτολογίας (βιβλικές» απόκρυφες» χριστανική γραμματεία/ αρχαιολογικά στοιχεία).
Η δυνατότητα συσχετισμού (στο θέμα των εορτών) των θρησκευτικών με τα λαογραφικά στοιχεία.

Προτεινόμενα συγγράμματα

Το Χριστιανικό Εορτολόγιο (Πρακτικά Η´ Πανελλήνιου Λειτουργικού Συμποσίου), Αθήνα, ΕΜΥΕΕ, 2007.
Γ.Ν. ΦΙΛΙΑ, Οι Θεομητορικές εορτές στη Λατρεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αθήνα, Γρηγόρης, 2002.

Προαπαιτούμενα

Βασικές γνώσεις ορισμένων θεολογικών κλάδων (βιβλική επιστήμη/Εκκλησιαστική ιστορία/Πατρολογία).
Γνώσεις βιβλικής και λειτουργικής γλώσσας.
Στοιχειώδης εμπειρία από συμμετοχή στη Λατρεία της Εκκλησίας.

Ενότητες

Ενότητα 1 - Γένεση των Χριστιανικών Εορτών

Εισαγωγική έννοια περί εορτών: η σημασία τους στην ιστορία του πολιτισμού και στη θρησκευτική ιστορία.
Επιδράσεις του εβραϊκού επί του χριστιανικού εορτολογίου.
Η ιδιαιτερότητα των χριστανικών εορτών έναντι των εβραϊκών.

Ενότητα 2 - Η Εορτή του Πάσχα

Πάσχα: ανάλυση της αρχαιότητας της εορτής/ πηγές για την διαμόρφωση της εορτής.