Παλαιοσλαβική Γλώσσα

Αλεξάνδρα Ιωαννίδου

Περιγραφή

Εισαγωγή στην Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβική

Περίγραμμα

Διδάσκοντες

Αλεξάνδρα Ιωαννίδου

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια
Τμήμα Σλαβικών Σπουδών

Βιογραφικό

Περιεχόμενο μαθήματος

Στο μάθημα αυτό, του τρίτου εξαμήνου, τίθενται οι πρώτες βάσεις της παλαιοσλαβικής γλώσσας.

Μαθησιακοί στόχοι

Ο φοιτητής εισάγεται στα βασικά ιστορικά θέματα σχετικά με τη δημιουργία της παλαιοσλαβικής γραφής, μαθαίνει το κυριλλικό αλφάβητο, τους βασικούς φωνητικούς κανόνες της παλαιοσλαβικής, κλίσεις ονομάτων και ρημάτων, τους κύριους συντατικούς κανόνες. Μαθαίνει να αναγνωρίζει τους μορφολογικούς τύπους και να μεταφράζει κείμενα από την παλαιοσλαβική (ή παλαιά εκκλησιαστική σλαβική) στην ελληνική γλώσσα.

Προτεινόμενα συγγράμματα

Mounin Georges, «Κλειδιά για τη γλωσσολογία»
D. Crystal, «Ένα μικρό βιβλίο για τη γλώσσα»

Ομάδα στόχος

Υποψήφιοι και εν ενεργεία φοιτητές/φοιτήτριες, και απόφοιτοι Τμημάτων Φιλολογίας, Ιστορίας, Θεολογίας, / Σχολών Φιλοσοφικής, Θεολογικής.
Ενδιαφερόμενοι για τη θεματική περιοχή «Οι Σλάβοι και ο πολιτισμός τους».

Προαπαιτούμενα

Γενικές προαπαιτούμενες γνώσεις: Γνώση σε επίπεδο αρχαρίου μιας σλαβικής γλώσσας τουλάχιστον.

Βιβλιογραφία

Συγγράμματα που προσφέρονται μέσω του συστήματος ΕΥΔΟΞΟΣ
- Mounin Georges, «Κλειδιά για τη γλωσσολογία»
- D. Crystal, «Ένα μικρό βιβλίο για τη γλώσσα»
Άλλα βιβλία (Textbooks)
- Alexander Schenker, The Dawn of Slavic
- Comrie, B., Corbett, G., The Slavonic Languages
- Michael S. Flier, Old Church Slavonic Glossary.

Μαθήματα άλλων ιδρυμάτων του εσωτερικού ή του εξωτερικού με ανοικτή πρόσβαση

http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/ocsol-1-X.html

http://www.orthodoxepubsoc.org/

http://www.pitt.edu/~votruba/qsonhist/popes.html

Βίντεο με ανοικτή πρόσβαση

https://www.youtube.com/watch?v=4w0KUQjGRh4

Άλλο

http://www.omniglot.com/writing/ocslavonic.htm

http://podolak.net/en/transliteration

http://www.helsinki.fi/slaavilaiset/ccmh/

Μέθοδοι αξιολόγησης

Γραπτή εξέταση (ερωτήσεις σύντομης απάντησης, επίλυση προβλημάτων)
Γραπτή εργασία

Μέθοδοι διδασκαλίας

Διαλέξεις, Σεμινάρια

Ενότητες

Ενότητα 1: Εισαγωγικό μάθημα

Τι είναι η Παλαιά Εκκλησιαστική Σλαβική.

Λέξεις κλειδιά: ορισμός ΠΕΣ

Ενότητα 2: Η δημιουργία των Σλαβικών αλφαβήτων – Κύριλλος και Μεθόδιος

Βασικές πληροφορίες για την προϊστορία της δημιουργίας του σλαβικού αλφαβήτου, για τη ζωή και το έργο των Κυρίλλου και Μεθοδίου.

Λέξεις κλειδιά: Κύριλλος και Μεθόδιος

Ενότητα 3: Τα δυο σλαβικά αλφάβητα – Η κυρίλλιτσα και η γ(κ)λαγ(κ)όλιτσα

Ποια είναι τα δυο αλφάβητα της παλαιοσλαβικής, αποτύπωση, γραμματοσειρές, προφορά.

Λέξεις κλειδιά: γλαγολιτικό αλφάβητο, κυριλλικό αλφάβητο, κυρίλλιτσα, γκλαγκόλιτσα, γλαγόλιτσα

Ενότητα 4: Τα κυριότερα παλαιοσλαβικά μνημεία

Τα παλαιοσλαβικά μνημεία, οι πρώτοι παλαιοσλαβικοί κώδικες σε γλαγολιτική και κυριλλική γραφή, σύντομη περιγραφή τους.

Λέξεις κλειδιά: παλαιοσλαβικοί κώδικες , Φύλλα του Κιέβου, Codex Zographensis , Codex Assemanianus Codex Marianus, Glagolita Clozianus , Φύλλα της Οχρίδας , Psalterium Sinaiticum, Euchologium Sinaiticum, Η επιγραφή του Μόστιτς, Η επιγραφή του Τέμνιτς, Η επιγραφή του Παύλου του Χαρτοφύλακος, Η επιγραφή του τσάρου Σαμουήλ, Codex Suprasliensis , Savvina Kniga , Φύλλα του Undol’, Praxapostolus codicis Eninensis

Ενότητα 5: Τα παλαιοσλαβικά και η συγκριτική γραμματική των σλαβικών γλωσσών

Πώς συμβάλλει η γνώση της παλαιοσλαβικής στην ιστορία της σλαβικής γλωσσολογίας, οι πρώτες σλαβικές γραμματικές, οι πρώτοι σλαβολόγοι.

Λέξεις κλειδιά: A. Ch. Vostokov, Jernej Kopitar, V. Grigorovič, Fr. Miklosich, L. Niederle

Ενότητα 6: Τι είναι τα πρωτοσλαβικά και η προέλευση των Σλάβων

Ποια η σχέση τους με την παλαιοσλαβική; Από πού προήλθαν οι Σλάβοι; Πότε; Πρώτες εγκαταστάσεις και ιστορικά τεκμήρια σχετικά με τις σλαβικές εγκαταστάσεις στη χερσόνησο του Αίμου.

Λέξεις κλειδιά: Προκόπιος, «Στρατηγικόν του Μαυρίκιου», «Πασχάλιον», Θαύματα του Αγίου Δημητρίου, Θεοφάνους Χρονογραφία, Τακτικά, De administrando imperio, Περί κτίσεως της Μονεμβασίας Χρονικό

Ενότητα 7: Από την όψιμη ινδοευρωπαϊκή στην πρωτοσλαβική και από την πρωτοσλαβική στα παλαιοσλαβικά: οι κυριότεροι κανόνες

Οι κυριότεροι κανόνες της ιστορικής γλωσσολογίας για τη μετάβαση από την ινδοευρωπαϊκή στην πρωτοσλαβική και από την πρωτοσλαβική στην παλαιοσλαβική.

Λέξεις κλειδιά: μοντέλο του γενεαλογικού δένδρου, θεωρία των κυμάτων (wave theory), η θεωρία της ανάπτυξης, περίοδος πρωτοσλαβικών Ι , περίοδος πρωτοσλαβικών ΙΙ, slave commun, Common Slavic, Gemeinslavisch, ισόγλωσσο (isogloss),«ισόγραφο» (isograph), «ισογλωσσική γραμμή» (isoglottic line), ισόφωνο» (isophone), «ισόμορφο» (isomorph), «ισόσημο» (isoseme), τάση για ανοδική ηχηρότητα, τάση για συλλαβική αρμονία

Ενότητα 8: Το σύστημα των φωνηέντων

Περιγραφή των σλαβικών φωνηέντων, της προφοράς και της προέλευσής τους.

Ενότητα 9: Το σύστημα των συμφώνων

Περιγραφή των σλαβικών συμφώνων, της προφοράς και της προέλευσής τους.

Ενότητα 10: Μορφολογία – Τα Ονόματα/Ουσιαστικά

Κλίσεις των ουσιαστικών. Διαφορετικές κλίσεις, κυριότεροι κανόνες, πίνακες.

Ενότητα 11: Μορφολογία – Τα Ονόματα/Αντωνυμίες

Οι αντωνυμίες. Ποιες είναι, πώς κλίνονται.

Ενότητα 12: Μορφολογία – Τα Ονόματα/Επίθετα

Κλίσεις των επιθέτων. Διαφορετικές κλίσεις, κυριότεροι κανόνες, πίνακες.

Ενότητα 13: Μορφολογία – Τα ρήματα

Ρήματα, συζυγίες, χρόνοι.