Εξελικτική Ψυχολογία

Ασημίνα Ράλλη

Περιγραφή

Το μάθημα Εξελικτική Ψυχολογία εισάγει τους φοιτητές στο αντικείμενο της Εξελικτικής Ψυχολογίας, στις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις, στις μεθόδους έρευνας και παρουσιάζει δεδομένα για την τυπική ανάπτυξη από τη βρεφική, την προσχολική, τη σχολική και την εφηβική ηλικία. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται τα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά των διαφορετικών ηλικιακών ομάδων σε όλους τους τομείς ανάπτυξης, γνωστικό, γλωσσικό, κοινωνικό, συναισθηματικό και σωματικό.

CC - Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή
Περιεχόμενο μαθήματος
  1. Εισαγωγικές έννοιες: Θεωρίες Ι

  2. Εισαγωγικές έννοιες: Θεωρίες ΙΙ

  3. Κληρονομικότητα και περιβάλλον

  4. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της βρεφικής ηλικίας Ι

  5. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της βρεφικής ηλικίας ΙΙ

  6. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της προσχολικής ηλικίας Ι

  7. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της προσχολικής ηλικίας ΙΙ

  8. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της σχολικής ηλικίας Ι

  9. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της σχολικής ηλικίας ΙΙ

  10. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας Ι

  11. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας ΙΙ

  12. Αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της εφηβικής ηλικίας ΙΙΙ

Μαθησιακοί στόχοι

Οι μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές στις θεωρίες, στο αντικείμενο, τις μεθόδους έρευνας και στο έργο της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας. Επίσης άλλοι μαθησιακοί στόχοι είναι η περιγραφή της τυπικής ανάπτυξης των ατόμου από τη βρεφική μέχρι και την εφηβική ηλικία.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο εκπαιδευόμενος αναμένεται να έχει κατανοήσει τις βασικές θεωρίες και μεθόδους της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, καθώς και τη σωματική, γνωστική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του βρέφους, του παιδιού και του εφήβου.

Προτεινόμενα συγγράμματα

Feldman, R. S. (2009). Εξελικτική Ψυχολογία. (Επιμ.) Η. Μπεζεβέγκης. Εκδόσεις Γ. Δαρδανός-Κ. Δαρδανός.

Βιβλιογραφία

Βιβλία

Feldman, R. S. (2009). Εξελικτική Ψυχολογία. (Επιμ.) Η. Μπεζεβέγκης. Εκδόσεις Γ. Δαρδανός-Κ. Δαρδανός.

Lehalle, H. (2010). Ψυχολογία της ανάπτυξης: Παιδική ηλικία και εφηβεία: Μαθήματα, ασκήσεις (Επιμ.) Λ. Μπεζέ. Εκδόσεις Πεδίο.

Cole, M., Cole, S. R., (2011). Η ανάπτυξη των παιδιών. (Επιμ.) Ζ. Παπαληγούρα, Π. Βορριά, Ζ. Μπαμπλέκου. Εκδόσεις Τυπωθήτω.

Γαλανάκη, Ε. (2003). Θέματα Αναπτυξιακής Ψυχολογίας: Γνωστική, Κοινωνική, Συναισθηματική ανάπτυξη. Εκδόσεις Ατραπός.

Μέθοδοι διδασκαλίας

Διδασκαλία καθ΄ έδρας και συμπληρωματική-ενισχυτική εκπαίδευση μέσω ασύγχρονης πλατφόρμας.

Ομάδα στόχος

Οι φοιτητές από το ΦΠΨ και από άλλα τμήματα της Φιλοσοφικής σχολής (Φιλολογικό, Αγγλικό Ιστορικό, κλπ).

Οι ενδιαφερόμενοι για θέματα Ανάπτυξης του παιδιού και του εφήβου (φοιτητές παιδαγωγικών τμημάτων, ψυχολογίας, και γονείς).

Προαπαιτούμενα

Είναι βασικό μάθημα και δεν απαιτεί κάποιο προηγούμενο προαπαιτούμενο.

Διδάσκοντες

Ασημίνα Ράλλη

Η Ασημίνα Ράλλη είναι Επίκουρη καθηγήτρια Εξελικτικής Ψυχολογίας στον Τομέα Ψυχολογίας, του τμήματος Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει βασικές σπουδές στα Παιδαγωγικά και τη Ψυχολογία στο

Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Στη συνέχεια συνέχισε τις σπουδές της στη Ψυχολογία και απέκτησε Μεταπτυχιακούς τίτλους και Διδακτορικό στην Εξελικτική Ψυχολογία από το Institute of Education, University of London.

Στο διδακτικό της έργο στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας περιλαμβάνονται γνωστικά αντικείμενα Εξελικτικής Ψυχολογίας, Γλωσσικής ανάπτυξης και γλωσσικών δυσκολιών. Έχει επίσης διδάξει στο προπτυχιακό πρόγραμμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του

Southbank το γνωστικό αντικείμενο Εισαγωγή στη Ψυχολογία καθώς και τα γνωστικά αντικείμενα Εξελικτικής Ψυχολογίας και Μεθοδολογίας της έρευνας στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Εξελικτικής Ψυχολογίας στο Institute of Education, University of London. Για 8 χρόνια επίσης δίδασκε τα γνωστικά αντικείμενα της Αναπτυξιακής Ψυχολογίας, Μεθοδολογίας της Έρευνας και Ειδικής Αγωγής στο Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης του ΤΕΙ Αθήνας. Έχει συνεργαστεί σε ερευνητικά προγράμματα στην Αγγλία (University of London και University of Southbank) με ενδεικτικά αντικείμενα «word finding difficulties in children» και «the production of notations by preschool children».

Στα πλαίσια του επαγγελματικού της έργου, έχει εργαστεί για 10 χρόνια ως σχολική ψυχολόγος στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Έχει οργανώσει και έχει συμμετάσχει σε επιμορφωτικά σεμινάρια για παιδαγωγούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα ανάπτυξης των παιδιών.

Οι δημοσιεύσεις της περιλαμβάνουν βιβλία, κεφάλαια βιβλίων, καθώς και άρθρα σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά.

Έχει επίσης πλήθος ανακοινώσεων σε συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι Chartered Psychologist στη Βρετανική Ψυχολογική Εταιρεία, τακτικό μέλος της ΕΛΨΕ (Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία Ελλάδας) καθώς και μέλος πολλών άλλων ελληνικών και διεθνών εταιριών.

Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη της τυπικής και της άτυπης γλωσσικής ανάπτυξης και των δεξιοτήτων γραμματισμού σε παιδιά και εφήβους, καθώς και στη μελέτη της Ειδικής Γλωσσικής Διαταραχής. Ασχολείται, επίσης, με την αξιολόγηση των γνωστικών και γλωσσικών δεξιοτήτων παιδιών και εφήβων, καθώς και με τη μελέτη της σχολικής ετοιμότητας.

Ενότητες

  • Ορισμός και σκοπός της Ψυχολογίας
  • Τομείς έρευνας στη Ψυχολογία
  • Ορισμός και αντικείμενο της Εξελικτικής Ψυχολογίας
  • Ιστορική αναδρομή
  • Τομείς ανάπτυξης που μελετά η Εξελικτική Ψυχολογία
  • Περίοδοι ανάπτυξης που μελετά η Εξελικτική Ψυχολογία
  • Ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις (Freud, Erikson)
  • Συμπεριφορισμός και θεωρίες μάθησης
  • Γνωστικές προσεγγίσεις (Piaget, Επεξεργασία πληροφοριών)
  • Ανθρωπιστική προσέγγιση (Rogers, Maslow)
  • Εξελικτικές προσεγγίσεις
  • Συναφειακή/Αλληλεπιδραστική προσέγγιση (Bronfenbrenner, Vygotsky)
  • Παράγοντες ανάπτυξης (ωρίμανση – περιβάλλον)
  • Γονότυπος και Φαινότυπος
    • Τεχνικές μελέτης
  • Η φύση της αλληλεπίδρασης μεταξύ κληρονομικότητας και περιβάλλοντος
  • Επανατροφοδότηση στις επιδράσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς
  • Το παράδειγμα της νοημοσύνης
  • Γιατί μελετούμε τα βρέφη; 
  • Μέθοδοι αξιολόγησης της συμπεριφοράς των βρεφών
  • Κινητική ανάπτυξη – αντανακλαστικά
  • Η αντίληψη του βρέφους
  • Η αξιολόγηση του νεογέννητου
  • Τα στάδια γνωστικής ανάπτυξης σύμφωνα με τη θεωρία του Piaget
  • H Μονιμότητα του αντικειμένου: Η δοκιμασία του Piaget 
  • Η σημασία της μονιμότητας του αντικειμένου

ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

  • Τι είναι η γλώσσα: Επιμέρους τομείς της γλώσσας
  • Η γλωσσική ανάπτυξη κατά τη βρεφική ηλικία
    • Η κατανόηση / αντίληψη του λόγου
    • Η παραγωγή του λόγου
  • Η αφετηρία της γλωσσικής ανάπτυξης
    • Προσεγγίσεις θεωρίας της μάθησης
    • Γενετικές προσεγγίσεις
    • Η θεωρία της αλληλεπίδρασης

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

  • Οι απαρχές της κοινωνικότητας
  • Τα συναισθήματα στη βρεφική ηλικία
  • Η διαμόρφωση των διαπροσωπικών σχέσεων
    • Προσκόλληση
    • Ρόλος των γονέων
  • Γνωστική ανάπτυξη
    • Η γνωστική ανάπτυξη στην προσχολική ηλικία σύμφωνα με τη θεωρία του Piaget
    • Η γνωστική ανάπτυξη στην προσχολική ηλικία σύμφωνα με τη θεωρία του Vygotsky
  • Η ανάπτυξη της γλώσσας
    • Χαρακτηριστικά γλωσσικής ανάπτυξης στη προσχολική ηλικία
    • Προσωπικός και κοινωνικός λόγος
    • Κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο και γλωσσική ανάπτυξη
  • Μάθηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (η τηλεόραση και το διαδίκτυο)
    • Η τηλεόραση και το διαδίκτυο
    • Προσχολική αγωγή
  • Διαμόρφωση της έννοιας του εαυτού
    • Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη
    • Η έννοια του εαυτού στην προσχολική ηλικία
    • Ταυτότητα φύλου
  • Αποτελεσματικοί τρόποι ανατροφής των παιδιών
    • Μέθοδος ανατροφής και συμπεριφορά των παιδιών
    • Πολιτισμικές διαφορές
  • Παιδική κακοποίηση
  • Ψυχική Ανθεκτικότητα
  • Η ανάπτυξη της προσωπικότητας σε ένα κοινωνικό κόσμο
  • Αντίληψη του εαυτού: Απάντηση στο ερώτημα «Ποιος είμαι;»
  • Αυτοεκτίμηση
  • Κοινωνική αλληλεπίδραση με τους συνομήλικους
  • Αλλαγές στις σχέσεις με τους γονείς
  • Δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο
  • Προβλήματα συμπεριφοράς κατά τη σχολική ηλικία
  • Σωματική ανάπτυξη και μεταβολή
  • Ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων
  • Δυσκολίες στη ψυχοκινητική ανάπτυξη
  • Υγεία στη μέση παιδική ηλικία
  • Η γνωστική ανάπτυξη σύμφωνα με τον Piaget: συγκεκριμένη λογική σκέψη
  • Γνωστικά επιτεύγματα του παιδιού της σχολικής ηλικίας
    • Διατήρηση
    • Αρίθμηση
    • (Εναλλακτικές ερμηνείες του συλλογισμού της διατήρησης)
    • Ταξινόμηση
    • Σειροθέτηση
  • Περιορισμοί της σκέψης του παιδιού της σχολικής ηλικίας
  • Ο Piaget και η Εκπαίδευση
  • Πολιτισμικές διαφορές στη νοητική ανάπτυξη
  • Η γνωστική ανάπτυξη σύμφωνα με τον Vygotsky

Σωματική ανάπτυξη κατά την εφηβική ηλικία (12 – 20 ετών)

  • Η «έκρηξη» της ανάπτυξης»
  • Μεταβολές στις αναλογίες του σώματος
  • Αλλαγές στα όργανα και τις λειτουργίες του σώματος
  • Παράγοντες που επηρεάζουν τη σωματική ανάπτυξη του εφήβου
  • Ωρίμαση της γενετήσιας λειτουργίας
  • Ήβη
  • Γνωρίσματα της ήβης (πρωτεύοντα, δευτερεύοντα)
  • Πρώιμη και καθυστερημένη ήβη: οι συνέπειές τους στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη
  • Κίνδυνοι για τη σωματική ανάπτυξη και υγεία του εφήβου – Διαταραχές θρέψης
  • Χαρακτηριστικά της σκέψης του εφήβου
  • Περίοδος των τυπικών λογικών πράξεων – τυπική νόηση
  • Διαφορές φύλου στην τυπική νόηση
  • Ατομικές διαφορές στην κατάκτηση της τυπικής σκέψης
  • Οι σκέψεις των εφήβων σχετικά με την κοινωνική τάξη και την πολιτική
  • Ψυχομετρικά δεδομένα για την ανάπτυξη της νοημοσύνης του εφήβου
  • Πότε ολοκληρώνεται η ανάπτυξη της νοημοσύνης;
  • Γλωσσική ανάπτυξη κατά την εφηβική ηλικία
  • Γνωστική ανάπτυξη σύμφωνα με τη θεωρία Επεξεργασίας πληροφοριών
  • Εγωκεντρισμός στη σκέψη: Η προσήλωση του εφήβου στον εαυτό
  • Σχολική επίδοση
  • Συνηθισμένες ψυχολογικές αντιδράσεις των εφήβων στις αλλαγές της ήβης.
  • Εικόνα και χαρακτηριστικά του εαυτού: Η ολοκλήρωση του εαυτού
  • Η αυτοεκτίμηση των εφήβων: ο βαθμός ικανοποίησης από τον εαυτό
  • Διαμόρφωση της ταυτότητας: αλλαγή ή κρίση
  • Η προσέγγιση του Marcia στην ανάπτυξη της ταυτότητας
  • Διαφορές φύλου στη συγκρότηση ταυτότητας
  • Διαπολιτισμικές διαφορές στη συγκρότηση ταυτότητας
  • Διαπροσωπικές σχέσεις: Οικογένεια και φίλοι
    • Οικογενειακοί δεσμοί: Μεταβαλλόμενες σχέσεις
  • Σχέσεις με τους συνομηλίκους: Η σημασία της ομάδας
    • Δημοτικότητα και απόρριψη
  • Συμμόρφωση: Η πίεση των συνομήλικων στην εφηβεία

Ημερολόγιο

Ανακοινώσεις

  • - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -