Διεθνές Δίκαιο - ΠΜΣ Διεθνών Σπουδών - Διεθνής Προστασία Ανθρώπινων Δικαιωμάτων: Business and Human Rights 2014-2015

Στις σύγχρονες συνθήκες παγκοσμιοποιημένης αγοράς η δράση των διεθνικών επιχειρήσεων αποκτά ιδιαίτερη και βαρύνουσα σημασία με άμεσες επιπτώσεις στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιδίως των σχετικών με την προστασία των εργασιακών σχέσεων, του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης. 

Μέσα στο 2015 το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αρχίζει κύκλο διαβουλεύσεων "on an international legally binding instrument on transantional corporations and other businesses with respect to human rights". Η συζήτηση αυτή στηρίζεται στις Κατευθυντήριες Γραμμές του ΟΗΕ για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (UN Guiding Principles on Business and Human Rights), οι οποίες τονίζουν την κρατική υποχρέωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την εταιρική υποχρέωση σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανάγκη δημιουργίας δικαστικών και μη μέσων αποκατάστασης κάθε σχετικής παράβασης. Οι Κατευθυντήριες Γραμμές έχουν ήδη ενσωματωθεί σε υποχρεώσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (corporate social responsibility - CSR) στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και μεταφράζονται σε εθνικές πολιτικές και εταιρικές δράσεις.

Μαρία Γαβουνέλη

Επίκουρη καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου

http://www.law.uoa.gr/an8ropino-dynamiko/didaskontes-alfabhtika/gaboynelh-maria.html

I. Η διεθνής οργάνωση και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

• Λίνος-Αλέξανδρος Σισιλιάνος, Η ανθρώπινη διάσταση του διεθνούς δικαίου. Αλληλεπιδράσεις γενικού διεθνούς δικαίου και δικαιωμάτων του ανθρώπου, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2010
• Linos-Alexander Sicilianos, The involvement of the European Court of Human Rights in the implementation of its judgments: Recent developments under article 46 ECHR, 32 Netherlands Quarterly of Human Rights 2014, pp. 235-262

II. Η επιχείρηση ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου

• Markos Karavias, Corporate obligations under international law, Oxford 2013
• Celia Wells, Corporations and criminal responsibility, Oxford 2001
• David Jason Karp, Responsibility for Human Rights. Transnational corporations in imperfect States, Cambridge 2014
• Vincent Chetail, The legal personality of multinational corporations, State responsibility and due diligence: The way forward, in Denis Alland, Vincent Chetail, Olivier de Frouville & Jorge E. Viñuales (eds.), Unity and diversity of international law. Essays in honour of Professor Pierre-Marie Dupuy, Martinus Nijhoff 2014, pp. 105-130 
• Jose E. Alvarez, Are corporations subjects of international law?, 9 Santa Clara JIL 2011, pp. 1-36
• Vaughan Lowe, Injuries to corporations, in James Crawford, Alain Pellet & Simon Olleson (eds.), The law of international responsibility, Cambridge 2010, pp. 1006-1021
• Robert MacCorquodale & Penelope Simons, Responsibility beyond borders: State responsibility for extraterritorial violations by corporations of international human rights law, in Andrea Bianchi (ed.), Non-State actors and international law, Ashgate 2009 
• Vaughan Lowe, Corporations as international actors and international law-makers, 14 Italian Yearbook of International Law 2004, pp. 23-38

III. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις επιχειρήσεις

• UNHCHR, Guiding Principles on Business and Human Rights. Implementing the United Nations “Protect, Respect and Remedy” Framework, Geneva 2011
• Peter Muchlinski, Regulating multinationals: Foreign investment, development and the balance of corporate and home country rights and responsibilities in a globalizing world, in Jose E. Alvarez, Karl P. Sauvant, Kamil Girard Ahmed & Gabriela P. Vizcaino (eds.), The evolving international investment regime: Expectations, realities, options, Oxford 2011, pp. 29-60
• John H. Knox, The Ruggie rules: Applying human rights law to corporations, in Radu Mares (ed.), The UN Guiding Principles on Business and Human Rights: Foundations and implementation, Martinus Nijhoff 2012, pp. 51-83
• Olivier de Schutter, Sovereignty-plus in the era of interdependence: Toward an International Convention on combatting human rights violations by transnational corporations, in Pieter H.F. Bekker, Rudolf Dolzer & Michael Waibel (eds.), Making transnational law work in the global economy: Essays in honour of Detlev Vagts, Cambridge 2010, pp. 245-284 
• David Weissbrodt, Human rights standards concerning transnational corporations and other business entities, 23 Minnesota JIL 2014, pp. 135-171
• Nicola Jägers, UN Guiding Principles on Business and Human Rights: Making headway towards real corporate accountability?, 29 Netherlands QHR 2011, pp. 159-163
• Robert Blitt, Beyond Ruggie’s Principles on Business and Human Rights: Charting an embrasive approach to corporate human rights compliance, 48 Texas ILJ 2012, pp. 33-62
• Jean-Marie Kamatali, The Guiding Principles on Business and Human Rights’ contribution in ending the devisive debate over human rights responsibilities of companies: Is it time for an ICJ Advisory Opinion?, 20 Cardozo JICL 2012, pp. 437-464

IV. Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις επιχειρήσεις στην νομολογία

• Kiobel v. Royal Dutch Petroleum Co., 133 SCt 1659 (2013) 
• Rachel Ratcliffe, The FCPA’s legacy: A case for imposing aiding-and-abetting liability on corporations through an amended Alien Tort Claims Act, 49 Texas ILJ 2014, pp. 83-119
• Anupam Chander, Unshackling foreign corporations: Kiobel’s unexpected legacy, 107 AJIL 2013, pp. 829-834
• Robert McCorquodale, Waving not drowning: Kiobel outside the United States, 107 AJIL 2013, pp. 846-851
• Caroline Kaeb & David Scheffer, The paradox of Kiobel in Europe, 107 AJIL 2013, pp. 852-857
• Gary Clyde Hufbauer, Why shouldn’t corporations be liable under ATS?, 43 Georgetown JIL 2012, pp. 1009-1034
• Jodie A. Kirshner, Why is the US abdicating the policing of multinational corporations to Europe? Extraterritoriality, sovereignty and the Alien Tort Statute, 30 Berkeley JIL 2012, pp. 259-302
• Amnesty International, Bad information. Oil spill investigations in the Niger delta, 2013
• Robert Cryer, Come together?: Civil and criminal jurisdiction in Kiobel from an international law perspective, 12 Journal of International Criminal Justice 2014, pp. 579-592 
• Παρουσίαση εργασίας: 
• Κωνσταντίνος Αιδαρίνης, Ηλέκτρα Αθανασίου-Ιωάννου, Αννα Βεντουράτου, Μαρία Ξερνού: Kiobel και άλλες ιστορίες

V. Συνέργειες μεταξύ του Κράτους και των επιχειρήσεων

• UN Global Compact, 2000
• OECD Guidelines for Multinational Enterprises, 1976 (2011)
• Spyridon Aktypis, Les points de contact nationaux de l’OCDE, in Emmanuel Decaux (dir.), La responsabilité des entreprises multinationales en matière des droits de l’homme, Bruylant, Bruxelles 2010, pp. 185-202
• Beatriz Huarte Melgar, The 2011 update of the OECD Guidelines for multinational enterprises: Balanced outcome or an opportunity missed?, Institut für Wirtschaftsrecht, Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg 2011 
• Katarina Weilert, Taming the untameable?: Transnational corporations in UN law and practice, 14 Max Planck Yearbook of UN Law 2010, pp. 445-506
• Julia Motte-Baumvol, Le règlement de différends à l’intention des entreprises multinationales : Quelques réflexions à partir des principes directeurs de l’OCDE, 118 Revue générale de droit international public 2014, pp. 303-331
• Scott Robinson, International obligations, State responsibility and judicial review under the OECD Guidelines for Multinational Enterprises regime, 30 Utrecht Journal of International & European Law 2014, pp. 68-81
• Markos Karavias, Shared responsibility and multinational enterprises, Netherlands ILR 2015 [forthcoming], available at http://ssrn.com/abstract=2572970

VI. Eταιρική Κοινωνική Eυθύνη – CSR

• David Tajgman, Corporate Social Responsibility meets traditional supervision of fundamental labour rights: Why CSR needs social dialogue to fill the governance gaps, in Tonia Novitz & David Mangan (eds.), The role of labour standards in development: From theory to sustainable practice?, Oxford 2011, pp. 188-223
• Angelica Bonfanti & Francesca Romanin Jacur, Energy from the sea and the protection of the marine environment: Treaty-based regimes and ocean corporate social responsibility, 20 TIJMCL 2014, pp. 622-644
• Carlos López, The ‘Ruggie process’: From legal obligations to corporate social responsibility?, in Surya Deva & David Bilchitz (eds.), Human rights obligations of business: Beyond the corporate responsibility to respect?, Cambridge 2013, pp. 58-77
• Angelica Bonfanti, Applying Corporate Social Responsibility to foreign investments: Failures and prospects, in Tullio Treves, Francesco Seatzu & Seline Trevisanut (eds.), Foreign investment, international law and common concerns, Routledge 2014, pp. 230-246
• Penelope Simons & Audrey Macklin, The governance gap: Extractive industries, human rights and the home State advantage, Routledge 2014
• Virginia Harper Ho, Of enterprise principles and corporate groups: Does corporate law reach human rights?, 52 Columbia Journal of Transnational Law 2013, pp. 113-172
• Stephen Tully, International corporate legal responsibility, Kluwer 2012
• Justine Nolan, Refining the rules of the game: The corporate responsibility to respect human rights, 7 Utrecht Journal of International & European Law 2014, pp. 7-22

VII. Υποχρεώσεις σχετικής δεσμευτικότητας με πολλαπλούς αποδέκτες

• Αργύρης Φατούρος, Προλεγόμενα στη μελέτη του μαλακού δικαίου, 14 Ελληνική Επιθεώρηση Ευρωπαϊκού Δικαίου 1994, σελ. 985-1008 = Χρ. Ροζάκης, Χ. Δίπλα, Π.Μ. Πρωτοψάλτης (επιμ.), Α.Α. Φατούρος. Επιλογή μελετών διεθνούς οικονομικού δικαίου, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2014, σελ. 307-330 
• Harri Kalimo & Tim Staal, ‘Softness’ in international instruments – The case of transnational corporations, 41 Syracuse JILC 2014, pp. 257-334
• Olga Martin-Ortega, Human rights due diligence for corporations: From voluntary standards to hard law at last?, 32 Netherlands QHR 2014, pp. 44-74
• Fabrizio Cafaggi, The regulatory functions of transnational commercial contracts: New architectures, 36 Fordham ILJ 2013, pp. 1557-1618
• Yann Queinnec & William Bourdon, Entreprise transnationales et droits de l’homme : à la recherche des combinaisons normatives adaptées, Journal européen des droits de l’homme 2013, pp. 175-206
• Dinah Shelton, Normative evolution in corporate liability for violations of human rights and humanitarian law, 15 Austrian Review of International & European Law, 2010, pp. 45-88
• Katja Creutz, Law versus Codes of Conduct: Between convergence and conflict, in Jan Klabbers & Touko Piiparinen (eds.), Normative pluralism and international law: Exploring global governance, Cambridge 2013, pp. 166-200

VIII. Η προστασία του περιβάλλοντος ως εταιρική ευθύνη

• Elisa Morgera, Corporate accountability in international environmental law, Oxford 2009
• Daniel Augenstein & University of Edinburgh, Study of the legal framework on human rights and the environment applicable to European enterprises operating outside the European Union, 2010
• The Trafigura litigation, 2006-2014
• Stavros-Evdokimos Pantazopoulos, Towards a coherent framework of transnational corporations’ responsibility in international environmental law, 24 Yearbook of International Environmental Law 2014, pp. 131-165
• Sarah Fick Vendzules, The struggle for legitimacy in environmental standards systems: The OECD Guidelines for Multinational Enterprises, 21 Colorado JIELP 2010, pp. 451-489 
• Anastasia Telesetsky, Co-regulation and the role of transnational corporations as subjects in implementing International Environment Law, in Andrew Byrnes, Mika Hayashi & Christopher Michaelsen (eds.), International law in the new age of globalization, Martinus Nijhoff 2013, pp. 287-319
• Sandrine Maljean-Dubois, La portée des normes du droit international de l’environne-ment à l’égard des entreprises, 139 Journal de droit international 2012, 95-114

IX. Εργασιακά δικαιώματα Ι: ILO Fundamental principles and rights at work

• ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work, 1998
• ILO Declaration on Social Justice for a Fair Globalization, 2008
• Philip Alston, Labour rights as human rights, Oxford 2005
• Philip Alston, Facing up to complexities of the ILO’s Core Labour Standards Agenda, 16 EJIL 2005, pp. 467-480
• Erika De Wet, Governance through promotion and persuasion: The 1998 ILO Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work, 9 German Law Journal 2008, pp. 1429-1452
• Francis Maupain, The ILO Regular Supervisory System: A model in crisis?, 10 International Organizations Law Review 2013, pp. 117-165
• Sharon Hang, Investing in human rights: Using bilateral investment treaties to hold multinational corporations liable for labour rights violations, 37 Fordham ILJ 2014, pp. 1215-1264
• Vidya Kumar, Rethinking the convergence of human rights and labour rights in international law: Depoliticisation and excess, in Ruth Buchanan & Peer Zumbansen (eds.), Law in transition: Human rights, development and transitional rights, Hart, Oxford 2014, pp. 127-139

X. Εταιρική κοινωνική ευθύνη στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο

• Μαρία Αλεξίου, Πρόεδρος, Ελληνικό Δίκτυο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης

XI. Εργασιακά δικαιώματα ΙΙ: Η Ευρωπαϊκή παράμετρος

• Tonia Novitz, The European Union and International Labour Standards: The dynamics of dialogue between the EU and the ILO, in Philip Alston (ed.), Labour rights as human rights, Oxford 2005, pp. 214-241
• Virginia Mantouvalou (ed.), The right to work. Legal and philosophical perspectives, Hart 2014
• Olivier de Schutter, Corporations and Economic, Social and Cultural Rights, in Eibe Riedel, Gilles Giacca & Christophe Goley (eds.), Economic, Social and Cultural Rights in International Law: Contemporary issues and challenges, Oxford 2014, pp. 193-224 
• Alexandra Gatto, Multinational enterprises and human rights: Obligations under EU laws and international law, Elgar 2011
• Παρουσίαση εργασίας: 
• Ευάγγελος Καπούσκαντζης, Χρυσάνθη Καρβουνιάρη, Ευθύμιος Νικολαϊδης, Χαράλαμπος Παναγιωτόπουλος, Ευθυμία Πραγιάννη: Εργασιακά δικαιώματα και μηχανισμοί ελέγχου τους στο διεθνές επίπεδο

XII. Η καταπολέμηση της διαφθοράς ως ανθρώπινο δικαίωμα

• Adefolake O. Adeyeye, Corporate social responsibility of multinational corporations in developing countries: Perspectives on anti-corruption, Cambridge 2012 
• Norman Bishara & David Hess, Human rights and a corporation’s duty to combat corruption, in Robert C. Bird, Daniel R. Cahoy & Jamie Darin Prenkert (eds.), Law, business and human rights: Bridging the gap, Edward Elgar 2014, pp. 71-93
• Ana Peyró Llopis, Les Nations Unies et la lutte contre la corruption, in Karine Bannelier-Christakis, Théodore Christakis, Marie-Pierre Lanfranchi, Sandrine Maljean-Dubois & Anne-Thida Norodom (éds.), 70 ans des Nations Unies : Quel rôle dans le monde actuel?, Pedone 2014, pp. 149-162
• Jan Wouters, Cedric Ryngaert & Ann Sofie Cloots, The international legal framework against corruption: Achievements and challenges, 14 Melbourne JIL 2013, pp. 205-280
• Susan Rose-Ackerman, International actors and the promises and pitfalls of anti-corruption reform, 34 U Penn JIL 2013, pp. 447-489
• Leila Lankarani, La lutte contre la corruption transnationale, in Hervé Ascenscio, Emmanuel Decaux & Alain Pellet (éds.), Droit international pénal, Pedone 2012, pp. 455-467
• Cecily Rose, The application of human rights law to private sector complicity in governmental corruption, 24 Leiden JIL 2011, pp. 715-740
• Karl Sidhu, Anti-corruption compliance standards in the aftermath of the Siemens scandal, 10 German LJ 2009, pp. 1343-1354
• Maria Gavouneli, The international system of corruption control, in Ilias Bantekas and Giannis Keramidas (eds.), International & European Financial Criminal Law, Butterworths 2006, pp. 180-200

Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του τμήματος Νομικής του ΠΜΣ Διεθνών Σπουδών.

Το ΠΜΣ του Τομέα Διεθνών Σπουδών απευθύνεται σε πτυχιούχους νομικών, πολιτικών και οικονομικών τμημάτων που ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν και να εξειδικεύσουν τις γνώσεις τους σε κάθε μία από τις κατευθύνσεις του προγράμματος σε θεωρητικό επίπεδο και σε επίπεδο πρακτικών εφαρμογών.

Η φετινή σειρά μαθημάτων θα επιχειρήσει να μετάσχει στην τρέχουσα συζήτηση και να εξοικειώσει τους φοιτητές με έννοιες που είναι ταυτόχρονα αντικείμενο προωθημένης νομικής ανάλυσης και πεδίο άμεσης καθημερινής χρήσης στην αγορά.