Βιομηχανική Οργάνωση ΙΙ - "Θεωρία Κρατικής Παρέμβασης και Ανταγωνισμού"
Νικόλαος Χαριτάκης
Το μάθημα της Βιομηχανικής Οργάνωσης ΙΙ αποτελεί την συνέχεια της Β.Ο. Ι . Εξετάζει την θεωρητική και πρακτική αναζήτηση της Οικονομικής επιστήμης στην επιδίωξη του Κράτους να συντονίσει την συμπεριφορά των επιχειρήσεων ώστε να αρθούν οι ατέλειες στην αγορά. Η κρατική παρέμβαση λοιπόν στις αγορές είτε σε απόλυτο επίπεδο (κρατικοποίηση) είτε στις σχετικές τιμές αποτελούν το κυρίαρχο ερώτημα του μαθήματος. Οι βασικές μορφές της παρέμβασης που εξετάζουμε σε θεωρητικό επίπεδο είναι:
- η ανάλυση της κρατική παρέμβασης στην μονοπωλιακή οργάνωση των κλάδων (theory on optimal regulation) ,
- η ανάλυση της δημόσιας ιδιοκτησίας των παραγωγικών μονάδων και κλάδων (δημόσια διαχείρηση - ιδιωτικοποιήσεις theory of privatisation)
- η ανάλυση των δημόσιων διαγωνισμών (theory of public procurement )
- η ανάλυση της πολιτικής των κανόνων του ανταγωνισμού (antitrust and competition policy).
Σε πρακτικό επίπεδο προβλέπεται να παρουσιαστούν (case studies) και να αναλυθούν ερωτήματα και πρακτικές που εξετάζουν συγκεκριμένες εφαρμογές του κρατικού ελέγχου όπως στην ηλεκτρικής ενέργειας, στις τηλεπικοινωνίες στις μεταφορές στην φαρμακοβιομηχανία , στην πλειοδοσία για την κινητή τηλεφωνία, και τέλος στον κυβερνοχώρο (the case of Napster) κ.α.
Λέξεις Κλειδιά: βιομηχανική οργάνωση, κρατική παρέμβαση, ανταγωνισμός, ιδιωτικοποίηση, αποκρατικοποιήσεις
ΛιγότεραΤο μάθημα της Βιομηχανικής Οργάνωσης ΙΙ αποτελεί την συνέχεια της Β.Ο. Ι . Εξετάζει την θεωρητική και πρακτική αναζήτηση της Οικονομικής επιστήμης στην επιδίωξη του Κράτους να συντονίσει την συμπεριφορά των επιχειρήσεων ώστε να αρθούν οι ατέλειες στην αγορά. Η κρατική παρέμβαση λοιπόν στις αγορές είτε σε απόλυτο επίπεδο (κρατικοποίηση) είτε στις σχετικές τιμές αποτελούν το κυρίαρχο ερώτημα του μαθήματος. Οι βασικές μορφές της παρέμβασης που εξετάζουμε σε θεωρητικό επίπεδο είναι:
- η ανάλυση της κρατική παρέμβασης στην μονοπωλιακή οργάνωση των κλάδων (theory on optimal regulation) ,
- η ανάλυση της δημόσιας ιδιοκτησίας των παραγωγικών μονάδων και κλάδων (δημόσια διαχείρηση - ιδιωτικοποιήσεις theory of privatisation)
- η ανάλυση των δημόσιων διαγωνισμών (theory of public procurement )
- η ανάλυση της πολιτικής των κανόνων του ανταγωνισμού (antitrust and competition policy).
Σε πρακτικό επίπεδο προβλέπεται να παρουσιαστούν (case studies) και να αναλυθούν ερωτήματα και πρακτικές που εξετάζουν συγκ
Το μάθημα της Βιομηχανικής Οργάνωσης ΙΙ αποτελεί την συνέχεια της Β.Ο. Ι . Εξετάζει την θεωρητική και πρακτική αναζήτηση της Οικονομικής επιστήμης στην επιδίωξη του Κράτους να συντονίσει την συμπεριφορά των επιχειρήσεων ώστε να αρθούν οι ατέλειες στην αγορά. Η κρατική παρέμβαση λοιπόν στις αγορές είτε σε απόλυτο επίπεδο (κρατικοποίηση) είτε στις σχετικές τιμές αποτελούν το κυρίαρχο ερώτημα του μαθήματος. Οι βασικές μορφές της παρέμβασης που εξετάζουμε σε θεωρητικό επίπεδο είναι:
- η ανάλυση της κρατική παρέμβασης στην μονοπωλιακή οργάνωση των κλάδων (theory on optimal regulation) ,
- η ανάλυση της δημόσιας ιδιοκτησίας των παραγωγικών μονάδων και κλάδων (δημόσια διαχείρηση - ιδιωτικοποιήσεις theory of privatisation)
- η ανάλυση των δημόσιων διαγωνισμών (theory of public procurement )
- η ανάλυση της πολιτικής των κανόνων του ανταγωνισμού (antitrust and competition policy).
Σε πρακτικό επίπεδο προβλέπεται να παρουσιαστούν (case studies) και να αναλυθούν ερωτήματα και πρακτικές που εξετάζουν συγκ
Περίγραμμα
Περιεχόμενο μαθήματος
Η Bιομηχανική Οργάνωση ΙΙ (Β.Ο. ΙΙ) αποτελεί συνέχεια της Β.Ο. Ι.
Στο πρώτο εξάμηνο εξετάσαμε τη συμπεριφορά της επιχείρησης. Προσδιορίζοντας την έννοια της επιχείρησης, παρουσιάσαμε υποδείγματα αποτύπωσης των στρατηγικών που επιτρέπουν ή διαφορετικά δικαιολογούν, στην επιχείρηση να ισχυροποιεί την θέση της στην αγορά και στην διεκδίκηση των κερδών. Μία διαφορετική διατύπωση του συγκεκριμένου θέματος είναι να θεωρήσουμε ότι η βιομηχανική Οργάνωση Ι αποτελεί την μεθοδολογία με την οποία η επιχείρηση «ελέγχει» τα κέρδη και την αγορά. Τα θέματα που αναλύθηκαν ήταν: συμπεριφορά μονοπωλίου, διάκριση τιμών, διαφοροποίηση προϊόντων, εμπόδια εισόδου και στρατηγική ελέγχου της αγοράς κάθετες και οριζόντιες σχέσεις κ.α.
Στη Β.Ο. ΙΙ θα ασχοληθούμε με την μεθοδολογία με την οποία οι «Κυβερνήσεις» (π.χ. Τοπικές, Εθνικές και Κοινοτικές) ελέγχουν τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων μέσω μηχανισμών προσδιορισμού τιμών – ποιοτήτων ή/και ποσοτήτων σε προσφερόμενα αγαθά και υπηρεσίες. Η έννοια «έλεγχος στην οικονομία» έχει αμφισβητηθεί και άρα έχει συζητηθεί διεξοδικά. Στην μικροοικονομική ανάλυση αντικείμενο του ελέγχου είναι o μέσω της κρατικής παρέμβασης συντονισμός των επιχειρηματικών κινήτρων ώστε να ελαχιστοποιηθεί η κοινωνική ζημία από την ατέλεια της λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη το κοινωνικό όφελος που συνεπάγεται η όποια παρέμβαση.
Η παρέμβαση στην επιχειρηματική δράση με στόχο την άρση των εμποδίων ελεύθερης λειτουργίας της αγοράς μπορεί να είναι άμεση (κρατικοποίηση – ιδιωτικοποίηση) ή έμμεση (διοικητικές παρεμβάσεις – regulation vs deregulation) καθώς και εφαρμογή κανόνων ανταγωνισμού. Είτε αναφερόμαστε όμως σε ιδιοκτησία (με ή χωρίς παρέμβαση στην διαχείριση), είτε αναφερόμαστε σε προσδιορισμό διοικητικών κανόνων και ελέγχων το αντικείμενο της Β.Ο. ΙΙ αφορά την αξιολόγηση των μηχανισμών παρέμβασης. Σε συνάρτηση με ένα άλλο σύστημα κρατικής παρέμβασης (την φορολογία) στόχος μας στη Β.Ο. ΙΙ θα είναι να ποσοτικοποιήσουμε το κόστος και το όφελος του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους με στόχο την διόρθωση της αποτυχίας των αγορών.
Καθώς η Κρατική παρέμβαση δεν αφορά επιχειρήσεις αλλά παραγωγικούς κλάδους (αφού τις περισσότερες φορές αναφερόμαστε σε μονοπωλιακές καταστάσεις) στόχος μας θα είναι επίσης να εξετάσουμε κυρίως κλάδους με γνωστή παρέμβαση όπως : Ηλεκτρισμός, Τηλεφωνία (κινητή και σταθερή), καλωδιακή και WiMax, Κλάδους πιθανής ανταγωνιστικής οργάνωσης όπως Σιδηρόδρομοι-Ακτοπλοΐα-Επίγειες και Αερομεταφορές, Φαρμακοβιομηχανία, Μουσική βιομηχανία κα.
Μαθησιακοί στόχοι
Στόχος του μαθήματος είναι οι φοιτητές να αποκτήσουν μια θεωρητική αλλά και εμπειρική μεθοδολογία εφαρμογής κανόνων κρατικής παρέμβασης στις πιο σημαντικές από την εμπειρία αγορές. Παράλληλα όμως επιδιώκεται με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής να αποκτήσει και γνώση στα πιθανά αδιέξοδα που αντιμετωπίστηκαν σε άλλες χώρες κατά την εφαρμογή συγκεκριμένων υποδείξεων.
Βιβλιογραφία
- Συγγράμματα που προσφέρονται μέσω του συστήματος ΕΥΔΟΞΟΣ
- Ν. Βέττας και Γ. Κατσουλάκος : Πολιτική Ανταγωνισμού και Ρυθμιστική Πολιτική εκδ. Τυπωθήτω 2004.
- Άλλα βιβλία (Textbooks)
- Kip Viscusi, John M. Vernon, J.E. Harrington jr. |: Economics of regulation and Antitrust MIT press 2000.
- J. Laffont J. Tirole : A theory of Incentives in Procurement and Regulation MIT press 1993.
- Bruce Lyons : Cases in European Competition policy: The economic Analysis Cambridge u.p. ed. 2009
- Εκπαιδευτικό υλικό στο Διαδίκτυο
- Άρθρα με ανοικτή πρόσβαση
http://scholar.harvard.edu/shleifer/publications/efficient-Regulation
- Βιβλίο με ανοικτή πρόσβαση
http://www.econ.ucl.ac.uk/downloads/armstrong/reg.pdf
Ομάδα στόχος
Υποψήφιοι και εν ενεργεία φοιτητές/φοιτήτριες, και απόφοιτοι Τμημάτων Σχολών Οικονομικών Επιστημών.
Προαπαιτούμενα
Μαθήματα του τμήματος:
- Βιομηχανική Οργάνωση Ι
- Μικροοικονομία Ι
- Μικροοικονομία ΙΙ
Μέθοδοι διδασκαλίας
Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Συγγραφή εργασίας / εργασιών.
Διδάσκοντες
Νικόλαος Χαριτάκης
Επίκουρος Καθηγητής Τομέα Ι
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα:
Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι κάτοχος των μεταπτυχιακών Διπλωμάτων Master’s των Τεχνών (Μ.Α) και Διδακτορικού Διπλώματος (PhD) του Clark University.
Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Ανταγωνισμού και Αποκρατικοποιήσεων στο Υπουργείο Βιομηχανίας, Ερευνας και Τεχνολογίας και Οικονομικός Σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι μέλος της Αμερικανικής Οικονομικής Εταιρείας.
Εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.
Η Bιομηχανική Οργάνωση ΙΙ (Β.Ο. ΙΙ) αποτελεί συνέχεια της Β.Ο. Ι.
Στο πρώτο εξάμηνο εξετάσαμε τη συμπεριφορά της επιχείρησης. Προσδιορίζοντας την έννοια της επιχείρησης, παρουσιάσαμε υποδείγματα αποτύπωσης των στρατηγικών που επιτρέπουν ή διαφορετικά δικαιολογούν, στην επιχείρηση να ισχυροποιεί την θέση της στην αγορά και στην διεκδίκηση των κερδών. Μία διαφορετική διατύπωση του συγκεκριμένου θέματος είναι να θεωρήσουμε ότι η βιομηχανική Οργάνωση Ι αποτελεί την μεθοδολογία με την οποία η επιχείρηση «ελέγχει» τα κέρδη και την αγορά. Τα θέματα που αναλύθηκαν ήταν: συμπεριφορά μονοπωλίου, διάκριση τιμών, διαφοροποίηση προϊόντων, εμπόδια εισόδου και στρατηγική ελέγχου της αγοράς κάθετες και οριζόντιες σχέσεις κ.α.
Στη Β.Ο. ΙΙ θα ασχοληθούμε με την μεθοδολογία με την οποία οι «Κυβερνήσεις» (π.χ. Τοπικές, Εθνικές και Κοινοτικές) ελέγχουν τη συμπεριφορά των επιχειρήσεων μέσω μηχανισμών προσδιορισμού τιμών – ποιοτήτων ή/και ποσοτήτων σε προσφερόμενα αγαθά και υπηρεσίες. Η έννοια «έλεγχος στην οικονομία» έχει αμφισβητηθεί και άρα έχει συζητηθεί διεξοδικά. Στην μικροοικονομική ανάλυση αντικείμενο του ελέγχου είναι o μέσω της κρατικής παρέμβασης συντονισμός των επιχειρηματικών κινήτρων ώστε να ελαχιστοποιηθεί η κοινωνική ζημία από την ατέλεια της λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη το κοινωνικό όφελος που συνεπάγεται η όποια παρέμβαση.
Η παρέμβαση στην επιχειρηματική δράση με στόχο την άρση των εμποδίων ελεύθερης λειτουργίας της αγοράς μπορεί να είναι άμεση (κρατικοποίηση – ιδιωτικοποίηση) ή έμμεση (διοικητικές παρεμβάσεις – regulation vs deregulation) καθώς και εφαρμογή κανόνων ανταγωνισμού. Είτε αναφερόμαστε όμως σε ιδιοκτησία (με ή χωρίς παρέμβαση στην διαχείριση), είτε αναφερόμαστε σε προσδιορισμό διοικητικών κανόνων και ελέγχων το αντικείμενο της Β.Ο. ΙΙ αφορά την αξιολόγηση των μηχανισμών παρέμβασης. Σε συνάρτηση με ένα άλλο σύστημα κρατικής παρέμβασης (την φορολογία) στόχος μας στη Β.Ο. ΙΙ θα είναι να ποσοτικοποιήσουμε το κόστος και το όφελος του ρυθμιστικού ρόλου του κράτους με στόχο την διόρθωση της αποτυχίας των αγορών.
Καθώς η Κρατική παρέμβαση δεν αφορά επιχειρήσεις αλλά παραγωγικούς κλάδους (αφού τις περισσότερες φορές αναφερόμαστε σε μονοπωλιακές καταστάσεις) στόχος μας θα είναι επίσης να εξετάσουμε κυρίως κλάδους με γνωστή παρέμβαση όπως : Ηλεκτρισμός, Τηλεφωνία (κινητή και σταθερή), καλωδιακή και WiMax, Κλάδους πιθανής ανταγωνιστικής οργάνωσης όπως Σιδηρόδρομοι-Ακτοπλοΐα-Επίγειες και Αερομεταφορές, Φαρμακοβιομηχανία, Μουσική βιομηχανία κα.
Στόχος του μαθήματος είναι οι φοιτητές να αποκτήσουν μια θεωρητική αλλά και εμπειρική μεθοδολογία εφαρμογής κανόνων κρατικής παρέμβασης στις πιο σημαντικές από την εμπειρία αγορές. Παράλληλα όμως επιδιώκεται με την ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής να αποκτήσει και γνώση στα πιθανά αδιέξοδα που αντιμετωπίστηκαν σε άλλες χώρες κατά την εφαρμογή συγκεκριμένων υποδείξεων.
- Συγγράμματα που προσφέρονται μέσω του συστήματος ΕΥΔΟΞΟΣ
- Ν. Βέττας και Γ. Κατσουλάκος : Πολιτική Ανταγωνισμού και Ρυθμιστική Πολιτική εκδ. Τυπωθήτω 2004.
- Ν. Βέττας και Γ. Κατσουλάκος : Πολιτική Ανταγωνισμού και Ρυθμιστική Πολιτική εκδ. Τυπωθήτω 2004.
- Άλλα βιβλία (Textbooks)
- Kip Viscusi, John M. Vernon, J.E. Harrington jr. |: Economics of regulation and Antitrust MIT press 2000.
- J. Laffont J. Tirole : A theory of Incentives in Procurement and Regulation MIT press 1993.
- Bruce Lyons : Cases in European Competition policy: The economic Analysis Cambridge u.p. ed. 2009
- Εκπαιδευτικό υλικό στο Διαδίκτυο
- Άρθρα με ανοικτή πρόσβαση
http://scholar.harvard.edu/shleifer/publications/efficient-Regulation - Βιβλίο με ανοικτή πρόσβαση
http://www.econ.ucl.ac.uk/downloads/armstrong/reg.pdf
- Άρθρα με ανοικτή πρόσβαση
Υποψήφιοι και εν ενεργεία φοιτητές/φοιτήτριες, και απόφοιτοι Τμημάτων Σχολών Οικονομικών Επιστημών.
Μαθήματα του τμήματος:
- Βιομηχανική Οργάνωση Ι
- Μικροοικονομία Ι
- Μικροοικονομία ΙΙ
Διαλέξεις, Σεμινάρια, Εργαστηριακή Άσκηση, Μελέτη & ανάλυση βιβλιογραφίας, Συγγραφή εργασίας / εργασιών.
Νικόλαος Χαριτάκης
Επίκουρος Καθηγητής Τομέα Ι
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα:
Σπούδασε Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι κάτοχος των μεταπτυχιακών Διπλωμάτων Master’s των Τεχνών (Μ.Α) και Διδακτορικού Διπλώματος (PhD) του Clark University.
Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Ανταγωνισμού και Αποκρατικοποιήσεων στο Υπουργείο Βιομηχανίας, Ερευνας και Τεχνολογίας και Οικονομικός Σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Είναι μέλος της Αμερικανικής Οικονομικής Εταιρείας.
Εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.
Αιτιολόγηση της κρατικής παρέμβασης (θεωρίες οικονομικού και δημοσίου συμφέροντος, θεωρία προσοδοθηρίας). Ανάλυση κόστους οφέλους με κάθε θεωρία παρέμβασης. Ρυθμιστικοί περιορισμοί, ρυθμιστικά μέσα, μηχανισμοί κινήτρων, και ρυθμιστικοί κανόνες.
Δημόσια ιδιοκτησία. Ιστορικές ρίζες της δημόσιας ιδιοκτησίας και σύγχρονη αιτιολόγηση (μη συμβολαιοποιήσιμη ποιότητα, διαφθορά), πλεονεκτήματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας, ιδιωτικοποίηση (στόχοι και αποτελέσματα). Ο κανόνας της μερικής επιστροφής του κόστους της παρέμβασης.
Έλεγχος Φυσικού Μονοπωλίου. Στρατηγικές τιμολόγησης (μέσο κόστος, τέλεια διανεμητικό κόστος, Τιμολόγηση Ramsey, τιμολόγηση αιχμής). Αποτελέσματα τιμολογιακού ελέγχου (σταυροειδής υποκατάσταση, cream skimming, αναποτελεσματικότητες). Έλεγχος απόδοσης κεφαλαίου (rate of return regulation). Πώς λειτουργεί. Υπόθεση Averch – Johnson, αναποτελεσματικότητα. Το παράδειγμα της ηλεκτρικής Ενέργειας.
Χρειαζόμαστε τελικά κρατική παρέμβαση; Τα παραδείγματα της πλειοδοσίας για δικαιώματα χρήσης. Επιτυγχάνουμε τελικά οριακή τιμολόγηση; Επιτυγχάνουμε αποδεκτά επίπεδα ποιότητας; Το παράδειγμα της πλειοδοσίας συχνοτήτων για καλωδιακή.
Ο ρόλος της τεχνολογίας. Πως η τεχνολογία αλλάζει ζήτηση, κόστος (σταθερό και μεταβλητό); Τι πιθανότητα υπάρχει να παραμείνει η δομή του φυσικού μονοπωλίου υπό αυτές τις συνθήκες; Το παράδειγμα της κινητής τηλεφωνίας.
Aνακεφαλαίωση - Βασικά συμπεράσματα της ρύθμισης Φυσικών Μονοπωλίων.
Έλεγχος των «περίπου» ανταγωνιστικών αγορών. Έλεγχος τιμών και εισόδου και τα οικονομικά αποτελέσματα για τους εισηγμένους και μη. Ανταγωνισμός και Ποιότητα στις μεταφορές: Αερομεταφορές, Επίγειες και Θαλάσσιες μεταφορές (Ολυμπιακή - Aegean, Απορρύθμιση οδικών μεταφορών, Cabotage).
Έλεγχος στην αποκλειστικότητα. Η ρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Καινοτομία - Πατέντα. Η ρύθμιση στα φάρμακα.
Παρεμβάσεις σε μη παρεμβατικά περιεχόμενα : Copyright και Cyberspace.
Προβλήματα από την κρατική παρέμβαση: Πως ο σχεδιασμός της αγοράς επηρεάζει την αποτελεσματικότητα, πως η παρέμβαση στρεβλώνει τα κίνητρα. Κοινωνική ανάλυση κόστους - οφέλους και παρεμβατική αλλαγή. Το παράδειγμα της κρατικής παρέμβασης στην Καλιφόρνια. Το παράδειγμα της ιδιωτικοποίησης των Βρετανικών Σιδηροδρόμων.
Εξωτερικότητες και δημόσια αγαθά. Το θεώρημα του Coase (πότε λειτουργεί και πότε δεν λειτουργεί), φόροι επιδοτήσεις (τι συμβαίνει με διαφοροποιημένους μολυντές, τι συμβαίνει με αβεβαιότητα). Φόροι Pigou. Αξιολόγηση μη εμπορευσίμων αγαθών.
Ανοικτό Ακαδ. Μάθημα
Αρ. Επισκέψεων : 0
Αρ. Προβολών : 0
Ημερολόγιο
Ανακοινώσεις
- - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -
