Έννοιες Φυσικών Επιστημών I

1. Γιατί διδάσκουμε Φυσικές Επιστήμες (ΦΕ) στη Γενική εκπαίδευση (ΓΕ);

• Μια ιστορική και κριτική αναδρομή στους σκοπούς και τους στόχους της διδασκαλίας των ΦΕ στη ΓΕ.
• Η στροφή της δεκαετίας του '90: επιστημονικός γραμματισμός, διεπιστημονικότητα και ανάπτυξη γενικών ικανοτήτων.
• Η στροφή της κρίσης: δημιουργικότητα - καινοτομία – επιχειρηματικότητα και διδασκαλία-μάθηση φυσικών επιστημών.
• Κριτική ανάλυση των επιλογών του μαθήματος.

2. Εναλλακτικές όψεις της επιστήμης που προβάλλονται στην εκπαίδευση

• Επιστημολογικές και φιλοσοφικές "εικόνες".
• Επιστημολογικές επιλογές και κοσμοθεωρίες.

3. Θεωρίες διδασκαλίας-μάθησης στη διδακτική των ΦΕ.

• Η παράδοση της "μεταφοράς".
• Το "παράδειγμα" της ανακάλυψης.
• Το κονστρουκτιβιστικό "παράδειγμα".
• Οι κοινωνικές διαστάσεις της διδασκαλίας-μάθησης.
• Η πρωτοσχολική (προσχολική και πρώτη σχολική) ηλικία.
• Κονστρουκσιονισμός, διαφοροποίηση στη μάθηση - διαφοροποίηση στη διδασκαλία.

4. Σχεδιασμοί διδακτικών-μαθησιακών παρεμβάσεων: ζητήματα περιεχομένου και πρακτικών (αναπαράστασης και παρέμβασης) - ανάπτυξη και παρουσίαση διδακτικών-μαθησιακών δραστηριοτήτων από ομάδες φοιτητών/τριών.

• Θερμική αγωγιμότητα, αλλαγές φάσης, διαστολή.
• Φως, σκιές, χρώματα.
• Αλληλεπιδράσεις (μαγνήτες και τριβή).
• Ρευστά (νερό και αέρας).
• Η Γη και το Σύμπαν.

5. Αξιολόγηση μαθήματος: παρουσίαση των εργασιών των φοιτητών - συζήτηση.

• Βιβλίο [5883]: Τσελφές, Β. (2002). Δοκιμή και πλάνη. Αθήνα: Νήσος
• Βιβλίο [41959802]: Καριώτογλου, Π. & Παπαδοπούλου Π. (2014). Φυσικές επιστήμες και περιβάλλον στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα, Gutenberg

1. Εξοικείωση με τους στόχους της διδασκαλίας ζητημάτων από τις ΦΕ: οι εκπαιδευόμενοι/ες θα πρέπει να έχουν συνειδητοποιήσει τους λόγους για τους οποίους περιλαμβάνουν στη διδασκαλία τους τέτοια ζητήματα.
2. Εξοικείωση με την πολυσημία των όρων που αναπαριστούν και τις επιστημονικές έννοιες: οι εκπαιδευόμενοι/ες θα πρέπει να μπορούν αναγνωρίζουν τη σημασία που αποκτά ένας επιστημονικός όρος/έννοια από τη χρήση που του γίνεται και να διακρίνουν τα πλαίσια μέσα στα οποία έχει νόημα η επιστημονική σημασία των όρων.
3. Περιορισμός του άγχους εμπλοκής των φοιτητών/τριών με ζητήματα ΦΕ (βελτίωση στάσης): οι εκπαιδευόμενοι/ες θα πρέπει να τολμούν να διαχειρίζονται επιστημονικές έννοιες και πρακτικές ακόμη και αν εκτιμούν ότι καταρχήν δεν διαθέτουν επαρκή γνώση γι αυτό.
4. Αναγνώριση της κοινωνικής και γνωσιακής προσωπικότητας των μαθητών της πρωτοσχολικής ηλικίας: οι εκπαιδευόμενοι/ες θα πρέπει να γνωρίζουν τα επικοινωνιακά μέσα που χρησιμοποιούν τα μικρά παιδιά (τουλάχιστον αφηγηματικές τεχνικές) και να μπορούν να αναγνωρίζουν τη σημασία που αποκτούν όροι/έννοιες των ΦΕ μέσα σ' αυτά
5. Ικανότητες διδακτικού μετασχηματισμού του περιεχομένου (δηλωτικού και διαδικαστικού) των ΦΕ: οι εκπαιδευόμενοι/ες θα πρέπει να μπορούν να κατασκευάζουν διδακτικά-μαθησιακά σενάρια ΦΕ που εμπλέκουν τα μικρά παιδιά ως δρώντα υποκείμενα.

Η Διδασκαλία πραγματοποιείται σε ενιαίο χώρο.
Μέρος των μαθημάτων περιλαμβάνει εισηγήσεις από τον διδάσκοντα και συζητήσεις.
Ένα σημαντικό μέρος των μαθημάτων περιλαμβάνει παρουσιάσεις από ομάδες φοιτητών.

Οι εργασίες (προτάσεις διδακτικών-μαθησιακών δραστηριοτήτων) των ομάδων προετοιμάζονται και με τη βοήθεια του διδάσκοντα, στο εργαστήριο διδασκαλίας ΦΕ, σε μέρες και ώρες που συμφωνούνται ανά ομάδα.
Τα μαθήματα υποστηρίζονται και μέσω της πλατφόρμας ασύγχρονης επικοινωνίας (eclass) του Πανεπιστημίου.
Η διδακτική-μαθησιακή θεωρία πίσω από την οργάνωση των μαθημάτων είναι κονστρουξιονιστική με κοινωνιολογικό υπόβαθρο.

Υποψήφιοι και εν ενεργεία φοιτητές/φοιτήτριες, και απόφοιτοι Τμημάτων/ Σχολών  Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής

Εκπαιδευτικοί ενδιαφερόμενοι/ες για τη θεματική περιοχή "Διδακτική των Φυσικών Επιστημών στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία".

Γονείς παιδιών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας που ενδιαφέρονται για τον επιστημονικό γραμματισμό των παιδιών τους.

Γενικές προαπαιτούμενες γνώσεις: Στοιχειώδεις γνώσεις από το περιεχόμενο των γνωστικών αντικειμένων των φυσικών επιστημών που διδάσκονται στη Γενική Εκπαίδευση.

Συγγράμματα που προσφέρονται μέσω του συστήματος ΕΥΔΟΞΟΣ

• Βιβλίο [7080]: Χρηστίδου, Β. (2008). Εκπαιδεύοντας τα μικρά παιδιά στις Φυσικές Επιστήμες. Ερευνητικοί προσανατολισμοί και παιδαγωγικές πρακτικές. Αθήνα: Κυριακίδης.
• Βιβλίο [5883]: Τσελφές, Β. (2002). Δοκιμή και πλάνη. Αθήνα: Νήσος
• Βιβλίο [41959802]: Καριώτογλου, Π. & Παπαδοπούλου Π. (2014). Φυσικές επιστήμες και περιβάλλον στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα, Gutenberg

Άλλα βιβλία (Textbooks)

• Χαλκιά, Κ. (2011). Διδάσκοντας φυσικές επιστήμες. Αθήνα: Πατάκης.
• Ραβάνης, Κ. (2003). Δραστηριότητες για το Νηπιαγωγείο από τον κόσμο της Φυσικής. Αθήνα: Δίπτυχο.

Εκπαιδευτικό υλικό στο Διαδίκτυο

• Kallery, M., Psillos, D. and Tselfes, V. (2009). Typical Didactical Activities in the Greek Early-Years Science Classroom: Do they promote science learning? International Journal of Science Education, 31(9), 1187-1204.
• Γιαλλούση, Μ., Γιαλαμάς, Β. & Τσελφές, Β. (2013). Ανάλυση και Ερμηνεία των στοιχείων μίας Έρευνας Μικτών Μεθόδων για την Αξιολόγηση Διδακτικού Έργου στο μάθημα επιλογής «Οι έννοιες των ΦΕ» στο ΤΕΑΠΗ/ΕΚΠΑ. Στα Πρακτικά του 8ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των ΦΕ και των ΝΤ στην Εκπαίδευση, ΠΤΕΑ, ΠΘ, 753-760.
• Tσελφές, Β. & Παρούση, Α. (2010). Η «εικονικότητα» της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας-μάθησης των Φυσικών Επιστημών. Επιστημονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού Τμήματος Δ.Ε. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, 22, 151-178.
• Τσελφές, Β. (2011). Τα Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης «νέας γενιάς» και οι Φυσικές Επιστήμες (προσκεκλημένη ομιλία). Στο Πρακτικά 7^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση, Αλεξανδρούπολη: ΠΤΔΕ, ΔΠΘ, 37-45.
• Σπυράτου, Ε. & Τσελφές, Β. (2011). Ιδέες μαθητών για έννοιες των Φυσικών Επιστημών: η σχέση τους με τη φυσική γλώσσα. Στο Πρακτικά 7^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Νεων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση, Αλεξανδρούπολη: ΠΤΔΕ, ΔΠΘ, 931-939.
• Τσελφές, Β. & Μουστάκα, Μ. (2004). Σχετικά με τη φύση της διδασκόμενης επιστήμης στα παιδιά της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Διδασκαλία των φυσικών επιστημών – Έρευνα και πράξη, 7, 12-21.

Βασίλης Τσελφές 

Ο Βασίλης Τσελφές είναι καθηγητής της Φυσικής και της Διδακτικής
των Φυσικών Επιστημών  στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει, μόνος και σε συνεργασία κείμενα στην
περιοχή της φυσικής στερεού σώματος και στη διδακτική των φυσικών επιστημών.
Μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι από τις δημοσιεύσεις του είναι: Δοκιμή και πλάνη.
Το εργαστήριο στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, Νήσος, Αθήνα 2002˙
Science Education in the Knowledge Based Society (co-ed.), Kluwer, 2003˙ An  Epistemological Analysis of the Evolution of Didactical Activities in Teaching-Learning Sequences (co-auth.), International Journal in Science Education, 2004˙ Knowledge in the New Technologies (co-ed.), Peter Lang, 2005˙ Science and Theatre Education: A Cross-disciplinary Approach of Scientific Ideas Addressed to Student Teachers of Early Childhood Education (co-auth.), Science & Education, 2009˙ Typical Didactical Activities in the Greek Early-Years Science Classroom: Do they promote science learning? (co-auth.), International Journal of Science Education, 2009˙ Theatrical representation of scientific ideas: a research and development project for teaching science (Die Lehre als Schauspiel) (co-auth.), Atomium Culture Project (2013)˙ Using students- teachers’ reports of self-efficacy to evaluate an early childhood science course (co-auth.), Journal of Early Childhood Teacher Education, 2014.

http://www.ecd.uoa.gr/?page_id=1896

http://www.researchers.gr/el/node/59415

https://www.researchgate.net/profile/Vasilis_Tselfes?ev=hdr_xprf